ALLES KAN EN ALLES MAG

ALLES KAN EN ALLES MAG

De toekomst werpt zijn schaduw vooruit. Als alles kan en alles mag, dan is dat een teken van wanhoop. Het is juist de laatste fase, voordat een lange economische en politieke nacht aanbreekt. Zodra men gelooft, dat er weinig of geen risico bestaat om zich te storten in riskante activa, die geen enkele garantie bieden voor verkoopwaarde en rendement, en dat het ‘dit keer echt anders is’, dan moet men oppassen voor een enorme ‘koude douche’. Aan zo’n feest van schijnbaar excessieve liquiditeit, onbeperkt krediet en eeuwige euforie, dat het logisch gevolg is van een ‘fiat’-geldsysteem zonder enige discipline, komt, vroeg of laat, een onverwacht eind.

Meer dan 95% van de geldhoeveelheid in Europa (99% in Amerika) wordt door het bankwezen zelf in het leven geroepen (niet door de Centrale Bank). Het overgrote deel daarvan (85%) komt terecht in het financieele casino, met gigantische hefbomen (‘carry trades’ en derivaten). In een wereld van lage rente is er anders geen droog brood te verdienen. Helaas zullen slechts enkelen zich voorbereiden op het ondenkbare, omdat men nu eenmaal niet uit de pas wil lopen en omdat men ‘de boot niet wil missen’.

De wereldschuld (exclusief pensioenverplichtingen!):

http://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey/Global%20Themes/Employment%20and%20Growth/Debt%20and%20not%20much%20deleveraging/PNG_Web_MGI_Debt_ex_1.ashx

Het ‘ondenkbare’ is, dat er opeens geen prijs tot stand komt via vraag en aanbod, waardoor de marktwerking niet meer functioneert. Dan wordt een beursnotering opgeschort, gaat een beleggingsfonds ‘dicht’, wordt onroerend goed van de markt gehaald en sluiten de banken hun deuren. Op Dinsdag, 27 Juni j.l. gaf de instorting van Hong Kong’s speculatieve S&P/HKEX GEM Index (Growth Enterprise Market), een voorproefje van een markt, die opeens wegvalt. Sommige aandelen daalden 40 tot 90% in een dag. Deze index staat sinds 2000 nu 90% lager. De donkere hoekjes van de beurzen, met hun wederzijdse deelnemingen (‘cross holdings’) en hun bovenmatig effectenkrediet (margin), gaan meestal ‘t eerst voor de bijl.

S&P/HKEX GEM Index:

http://bigcharts.marketwatch.com/quickchart/quickchart.asp?symb=XX%3ASPHKGEM&insttype=Index&freq=1&show=&time=8

Stel je voor als men opeens niet meer weet wat iets waard is! De meeste riskante activa, zoals aandelen, onroerend goed en grondstoffen, dienen immers als onderpand voor geldleningen. Als een bank de geest geeft, worden alle uitstaande kredieten abrupt ingetrokken, tenzij vadertje Staat zo aardig is om die voor haar rekening te nemen om een domino-effect te voorkomen.

Maar welke landen zullen in de volgende crisis nog veel kunnen uitrichten, nu de rente al superlaag is en de schuld superhoog, in tegenstelling tot de vorige crisis in 2008? De beroering, die is ontstaan, vanwege de recente redding van staatswege van 2 Italiaanse banken (Veneto banca & Banca Populare di Vicenza) op de ruggen van de belastingbetalers, spreekt boekdelen en is koren op de molen van de populisten (Five Star & Forza Italia). Maar er zijn nog enkele tientallen andere Italiaanse banken, die in hetzelfde schuitje zitten. Het is een kwestie van tijd, dat ook zij de Europese Commissie om vrijstelling moeten vragen van de EU-bail-in-bankrichtlijnen. Laat niemand hierover verontwaardigd zijn, want het Europese project staat anders (weer) op de tocht. Die richtlijnen (EU Bank Recovery & Resolution Directive) waren toch politieke propaganda om o.a. Duitsland en Nederland zoet te houden. Toepassing op grotere schaal is spelen met vuur en zou leiden tot paniek.

Ondertussen is meer dan de helft van de reddingskosten (‘herkapitalisatie’) van het Europese banksysteem, tengevolge van de financieele crisis in 2008, na bijna 10 jaar, nog niet terugbetaald. In sommige Europese landen, zoals Cyprus, Ierland en Portugal, is er van terugbetaling bijna geen sprake geweest. Men kan dat gerust wijten aan de bemoeizucht van de Europese Commissie, waardoor het bankwezen niet genoeg armslag kreeg. Maar in Amerika hebben de 707 financieele instellingen, die uit de brand moesten worden geholpen, na 9 jaar, wel alles terugbetaald, terwijl er zelfs een winst voor de overheid overbleef van $ 16 miljard.

Het scheelde niet veel of het gehele financieele systeem was in 2008 bijna helemaal dichtgeklapt. Maar toen was er nog ruimte om drastisch op te treden. Die ruimte is bijna verdwenen: het rentetarief van de banken onderling, de Federal Funds Rate, is door de Amerikaanse Federal Reserve (FED), sinds December, 2015, inmiddels 4 maal verhoogd met 0.25% naar 1.25%. Dat niveau is echter nog ver beneden dat van 2000 (6.5%) en van 2006-2007 (5.25%). Zou een verhoging naar 3% in de komende jaren, misschien lukken, zonder al te veel kleerscheuren? Of wordt dat toch een brug te ver?

De Federal Funds Rate:

https://fred.stlouisfed.org/series/FEDFUNDS

Sommigen beweren, dat de markt, door het extreem onorthodoxe monetaire beleid van de Centrale Banken in de laatste 8 jaar, allang buiten werking is gesteld en dat men dus nu niets meer behoeft te vrezen. Centrale Banken hebben de functie van de markt toch praktisch overgenomen? Ze zijn toch gedwongen om de cyclische opgang van activaprijzen aan de gang te houden? Ze zitten toch ‘in de val’? Alles is daarom immers ‘onder controle’ en het eventuele risico is toch uitgeschakeld? Als het ooit even misgaat, dan wordt er toch direct ingegrepen?

Dit is een waandenkbeeld. Het is menselijk om de harde realiteit niet onder ogen te willen zien en om erop los te fantaseren. Zodra er iets verschrikkelijks op ons afkomt, probeert men, in eerste instantie, een uitweg tevoorschijn te toveren, zoals een ‘Reset’ met kwijtschelding van alle schuld of een basisinkomen voor iedereen. Maar de geschiedenis leert ons, dat de natuur uiteindelijk zijn werk zelf wel doet. Dan moet men eerder denken aan faillissementen en voedselbonnen. Zonder gekheid!

Rantsoenering van kleding en voedselmiddelen kon in Groot-Brittannie pas in 1954, na 14 jaar, worden be-eindigd. Daarom is het meer dan ooit noodzakelijk om zich nu voor te bereiden op een herhaling van de Grote Economische Depressie van de jaren ‘30, inclusief de herinvoering van vervelende deviezencontroles, die men vroeger decennialang wist vol te houden. De huidige generatie kan zich dat allemaal nauwelijks voorstellen.

Als Centrale Banken een officieel monetair beleid voeren van Negatieve Rente (NIRP), dan is dat een bewijs, dat ernstige deflatoire krachten, om welke reden dan ook, zich hebben meester gemaakt van het economisch bestel. Verder is zoiets niets anders dan een extra belasting of eigenlijk pure diefstal, die de economie echt niet zal helpen. Maar een dergelijk beleid kan hoogstens tijdelijk worden volgehouden, want anders gaat het financieele systeem failliet. Tegelijkertijd hebben ruim 10% van alle uitstaande staats- en bedrijfsobligaties, de grootste markt ter wereld, nog steeds een Negatief Rendement. Dit is een teken aan de wand, want het Grote Geld, dat zich, al of niet wettelijk, voornamelijk schuil moet houden in papier, dat de hoofdsom uitbetaalt op de afloopdatum en een gegarandeerde coupon heeft, is kennelijk zo angstig, dat het bereid is om verlies te lijden door dit papier in portefeuille te houden. Negatief obligatierendement wordt via vraag en aanbod, oftewel door de markt zelf, bepaald.

De gigantische markt van kwaliteitsobligaties ziet dus al enige jaren de monsters van deflatie en depressie opdoemen. Dit betekent, dat het huis reeds heeft vlam gevat. Straks zet een uitslaande brand dat huis in lichterlaaie. Vergeet de zinsbegoocheling bij rommelobligaties, aandelen, onroerend goed en sommige grondstoffen. Die markten blijken historisch het minst betrouwbaar om de toekomst te voorspellen. Dat komt, omdat het minder ontwikkelde en meer speculatieve geld daar overheerst. Die markten, met hun voortdurende misleidende lokroep, worden heen en weer geslingerd door het krediet-gedreven snelle geld en, in het geval van aandelen, tegenwoordig vaak door computer-gedreven algorithmen en de kracht van domme passieve beleggingen.

Centrale Banken hebben al jarenlang, met kolossale monetaire stimulering, tevergeefs, geprobeerd om inflatoire en groeiverwachtingen aan te wakkeren. Maar hun brandblussers (QE, etc) zijn niet opgewassen tegen excessieve schuld, internationale overcapaciteit en vergrijzing, die een maatschappij op een gegeven moment ineen laten klappen. Energie- en voedsel-kosten blijven dalen, terwijl het gemiddelde reeele inkomen al meer dan 10 jaar stagneert. De kosten van voedingsmiddelen zakten in Amerika vorig jaar het meest in 50 jaar! De grondstoffenprijzen in het algemeen (Thomson Reuters CoreCommodity CRB Index), zijn al sinds 2008 in een meedogenloze neergaande trend. Het ergste komt nog, omdat de producenten zo krap bij kas zitten, dat er geen sprake kan zijn van enige productiebeperking, ondanks de massieve overschot-situatie. Pas als de kasstroom negatief wordt op veel lagere prijzen, wordt de oliekraan eindelijk dichtgedraaid en gaan de mijnen dicht.

CRB:

http://bigcharts.marketwatch.com/quickchart/quickchart.asp?symb=XX%3ACRB&insttype=&freq=2&show=&time=20

Kwantitatieve verruiming (QE 1, 2 & 3)

https://www.businessinsider.nl/fed-bond-holdings-expanded-but-is-not-huge-compared-to-other-countries-2017-6/

Inflatoire verwachtingen:

https://fred.stlouisfed.org/series/T30YIEM

Het staat dus als een paal boven water, dat de dag des oordeels, wanneer het vertrouwen vervliegt en kopers en verkopers, noodgedwongen, ermee uitscheiden, slechts is uitgesteld. Dat is in het verleden elke 70 tot 100 jaar ook gebeurd en de wereld zal dat, helaas, weer moeten meemaken. Maar dat is niet het einde van de wereld! Vallen en opstaan is een fenomeen zo oud als de weg naar Kralingen. Elke crisis kan ook worden beschouwd als een geweldige kans om de grondslag te leggen voor een nieuwe opgang. Vroeg of laat, komt die opgang ook, vooral gezien de veelbelovende technologische en biotechnologische ontwikkelingen, die op stapel staan.

MEDEDELING: Er zijn nu 3 soorten lidmaatschap. Welk lidmaatschap past bij u? Leden kunnen profiteren van extra, mogelijk winstgevende, informatie via o.a. een reeks van regelmatige PAMFLETTEN. Van harte welkom bij de club! Velen onder u zijn al 10 jaar of langer trouwe volgers. Zie hiernaast voor nadere gegevens.

DIEDERIK SCHMULL

Westcliff-On-Sea, ESSEX, U.K.

29 Juni, 2017