MET SCHUIM OP DE LIPPEN
Schuim op de lippen heeft, in tegenstelling tot de romige schuimkraag in een glas bier, ook een schaduwzijde. Het kan betekenen, dat een woedeuitbarsting nabij is. Als alles tegenzit, verandert menig mens in een tijdbom. Dat komt tegenwoordig, onder meer, omdat de huidige verslaving aan het scrollen door de berichten op de smartphone, aan de mens alle rust schijnt te hebben ontnomen. Men is voortdurend, van vroeg tot laat en van kinds af aan, in een staat van opwinding.
Daarom was een mens vroeger veel gelukkiger. Het wereldnieuws was schaars en onregelmatig. Het onderwijs was eenvoudig en beperkt tot een hele kleine groep. Kinderen speelden toen nog met elkaar. Maar naarmate de mens zich verder mocht ontwikkelen, de TV en de smartphone niet meer taboe waren, werd opeens de gehele wereld in huis gehaald en werd iedereen opeens een bemoeial en een betweter. Geen wonder, dat informatie aan steeds strengere censuur wordt onderworpen. Vele autoriteiten doen hun uiterste best om zo hun schapen in het gareel te houden. Wat de autoriteiten niet willen, is, dat hun schapen teveel weten. Alle neuzen moeten dezelfde kant op! Dat valt niet mee, als schapen te opgeleid en overgeinformeerd zijn.
Tegenwoordig lijkt alles niet echt meer. Dat komt, omdat alles klinkt, als een sprookje. Wie wil nou nog geloven in de harde realiteit, na een lange periode van nul- of negatieve rente, van geld 'uit het niets' en van een gegarandeerd inkomen voor 'plat liggen'. Wat geeft dat alles een warm gevoel! Niemand heeft zin om iets te horen over een mogelijk koude douche. Maar de koude douche van de echte werkelijkheid is wel degelijk op komst, zodra de temperatuur opeens verandert. Men moet zich daarop voorbereiden, voordat het te laat is. Een structurele trend van 'gemakkelijk geld', wereldvrede en overvloed lijkt, voor onbepaalde tijd, om te slaan naar 'duur geld', wereldconflict en schaarste.
Dit wordt het einde van de structurele stijging in krediet. De wereldschuld, als percentage van de totale economie, heeft haar grens bereikt. Dit is de laatste fase, voordat een pijnlijke implosie, in de komende jaren, onvermijdelijk volgt. Niemand kan dat voorkomen. Er komt echt geen reddende engel, zoals een Great Reset of Nieuwe Wereldorde, waardoor de wereld een 'zachte' of geen landing beleeft. Er komt ook geen kwijtschelding van bestaande schulden ('Debt Jubilee').
Weer zo'n sprookje! De wereld zal weer opnieuw moeten beginnen, net zoals dat in de geschiedenis regelmatig is voorgekomen. De natuur doet, opeen gegeven moment, haar werk vanzelf wel, ongeacht de illusies van sommigen, die weigeren de realiteit onder ogen te zien. Wat is de mens eigenlijk tegenover de natuur? Denkt de mens, bijvoorbeeld, het klimaat echt te kunnen veranderen? De illusie van de eeuw! De zon zal zich kapot lachen. Daarom is het zonneklaar, dat de duizenden miljarden, die straks, vanwege 'de klimaatcrisis', door de ontwikkelde landen, via de Verenigde Naties, terecht of onterecht, moeten worden doorgesluisd naar de ontwikkelingslanden, gewoonweg niets anders vertegenwoordigen dan een herverdeling van de welvaart in de wereld.
(HOISINGTON) - DE OMLOOPSNELHEID VAN HET GELD ('VELOCITY'), OFTEWEL HET AANTAL MALEN, DAT DE GELDHOEVEELHEID VAN EIGENAAR VERWISSELT, WAT DE MATE VAN ECONOMISCHE ACTIVITEIT WEERGEEFT, DAALT AL TIENTALLEN JAREN EN IS NU LAGER DAN TIJDENS DE ECONOMISCHE DEPRESSIE VAN DE JAREN '30!
De wereld torst een, steeds ondraaglijker, schuld met zich mee. Die schuld is alsmaar minder productief, vanwege o.a. de toenemende rentelast. Zelfs een periode van nul- of negatieve rente bleek slechts een tijdelijk doekje voor het bloeden, want de aanmoediging tot speculatie maakte het systeem nog kwetsbaarder. Elke stijging van die excessieve schuld leidt nu tot een vermindering van economische groei en tot een verdere instorting van de omloopsnelheid van het geld (zie hierboven). Dat betekent, dat het ergste nog voor ons ligt. Het monetaire beleid levert opeens geen resultaat meer op en de economie komt in een negatieve stroomversnelling ('deflatie') terecht!
Daarom moet men vooralsnog rekening houden met tegenmaatregelen. De voornaamste bron van monetaire liquiditeitsgroei was het beleid van monetaire verruiming ('Quantative Easing' - QE). Maar de plechtige belofte om de hoogste inflatie van 40 jaar in te dammen door monetaire verkrapping ('Quantative Tightening' - QT) lijkt steeds meer op 'een brug te ver'. Dat laatste stelt nog heel weinig voor. Zelfs de aangekondigde voortzetting van renteverhogingen staat, op een gegeven moment, op losse schroeven.
Dat komt, omdat niet alleen de politieke tegenkrachten (2024 is een Amerikaans verkiezingsjaar) toenemen, maar ook omdat het financieele systeem een zekere pijngrens bereikt. Rond 37% van Amerikaanse firma's, bijvoorbeeld, verkeert al in financieele nood (Perez-Orive & Timmer, 2023). In een dergelijke situatie, wordt een hogere inflatie voorlopig schoorvoetend geaccepteerd en komt de geloofwaardigheid van Centrale Banken pas op de tweede plaats.
Om de bankencrisis te bezweren, zijn er weer eens enkele banken 'gered' via gedwongen fusies of herkapitalisaties. Binnenkort komen landen met een te grote schuldenlast aan de beurt. Om het financieele evenwicht in de wereld te bewaren, mag de wereldliquiditeit niet omlaag. Daarom is die monetaire verkrapping (QT), tot nu toe een lachertje geweest, want telkens als er brand uitbrak, werd er toch weer 'geblust'. De scherpe waardedaling van de obligatiemarkt in 2022, de ergste ooit, door de meest gepeperde rentestijging ooit, bracht het financieele systeem, met de grootste krediethefbomen ooit, tot de rand van de afgrond. De kredietcrisis is weer in volle gang en krediet wordt gezien als een gunst.
De realiteit is, dat het grootste gedeelte van de wereldliquiditeit nu eenmaal nodig is om de bestaande wereldschuld te herfinancieren. Deze draaimolen blijft doorgaan, totdat de muziek stopt en een economische depressie volgt. Maar op korte termijn, zal alles in het werk worden gesteld om toe te geven aan de druk van kredietcrisis, vergrijzing, begrotingstekorten en militaire uitgaven. Er is verder nog een hele waslijst van mogelijke andere uitgaven, die de belastingbetaler nu al niet kan opbrengen.
Dat betekent, dat duizenden miljarden extra aan staatsleningen moeten worden uitgegeven, tegen steeds hogere rendementen, met een dienovereenkomstige waardedaling, om kopers daarvan te lokken. Maar zullen die kopers wel komen opdagen? Alleen als de rendementen nog veel hoger worden dan men zich nu kan voorstellen. De 40-jarige periode van lagere obligatierendementen, met dienovereenkomstige hogere obligatiewaarderingen, is, sinds 2020, voor onbepaalde tijd, voorbij.
(OTAVIO COSTA)(CRESCAT) - TIME TO FOCUS ON THE BIG PRIZE!
(STOCKCHARTS)(MP SECURITIES) - EEN POTENTIEEL BELANGRIJK WIG-PATROON ('WEDGE'). NAAR BOVEN OF NAAR BENEDEN? WE ZULLEN ZIEN.
De tegenwind bij, vooral langlopende, obligaties zal dus alleen maar toenemen. Die zijn de klos, ookal moet men soms heftige tegenbewegingen verwachten. Alleen direct bezit van soliede kortlopende obligaties, dus geen fondsen of ETF's, met een weliswaar relatief laag rendement, zijn 'een veilige haven'. En dan steeds doorrollen op de afloopdatum tegen 100%. Ondertussen hebben aandelen, grondstoffen en Goud, van tijd tot tijd, ook de wind mee, vanwege de komende stijging van de wereldliquiditeit en hardnekkige ('sticky') inflatie, totdat de natuur zelf, het roer overneemt. De consumentenbestedingen vormen, in de ontwikkelde landen, immers 70% van de economie en de gemiddelde consument van die 'rijke' landen zou wel eens gedwongen kunnen worden om veel zuiniger te worden. Sparen en schuld afbetalen, niet uitgeven, plus economische stagnatie, oftewel stagflatie, worden straks, noodgedwongen, het Nieuwe Normaal. Algemene economische groei wordt een hersenschim, die tevergeefs zal worden nagestreefd.
(BLOOMBERG) - GRONDSTOFFENPRIJZEN WORDEN VOORAL BEPAALD DOOR DE ECONOMIE IN CHINA. MAAR DE HEROPENING DAARVAN, NA COVID, BLIJKT ERG TEGEN TE VALLEN. BOVENDIEN IS ER SPRAKE VAN EEN DALING VAN DE TOTALE CHINESE BEVOLKING IN 2023. DE BEVOLKING VAN INDIA IS NU GROTER DAN DIE VAN CHINA. VERGEET NIET, DAT BELEGGINGEN, ZONDER DIVIDENDRENDEMENT, ONDERHEVIG ZIJN AAN UITERST WISSELVALLIGE TRENDS, DIE DE GEMIDDELDE BELEGGER VAAK IN VERWARRING BRENGT. IS DAT HET ECHT WAARD?
Historisch gezien, moet de gemiddelde consument, in een tijd van excessieve staatsschuld, als percentage van de economie, een flinke stap terugdoen. Die excessieve staatsschuld was vroeger vooral het gevolg van oorlog. Het kan zijn, dat de volgende wereldoorlog nog voor de deur staat, maar de staatsschuld loopt nu al de spuigaten uit, omdat de Pandemie en talloze politieke stokpaardjes roet in het eten gooiden. In ieder geval, wordt het keihard werken voor de, steeds meer inkrimpende, werkende bevolking van de ontwikkelde landen, omdat het gemiddelde geboortecijfer is ingestort. Vervroegd pensioen is, vooral na de Pandemie, de pan uit gerezen. Automatisering en immigratie zullen, op korte termijn, weinig uitkomst bieden, vooral in een tijd van een, zich aanscherpend, wereldconflict en een pijnlijke deglobalisering. Het wordt een tijd van 'ieder voor zich'.
Toch mag de mens zich tegenwoordig gelukkig prijzen om niet te leven in het jaar 536 AD (Anno Domini), vanaf het begin van de christelijke jaartelling. Een vulkaanuitbarsting op Ijsland zorgde, op het Noordelijk Halfrond, voor een zonsverduistering, gedurende ruim 18 maanden. Miljoenen kwamen om van de honger. Twee verdere vulkaanuitbarstingen, in de daarop volgende jaren, leidden tot het koudste decennium in 2,300 jaar. Tot overmaat van ramp, diende zich de Zwarte Dood ('Builenpest') aan, die, tijdens de Middeleeuwen, aan tenminste 1 op de 4 Europeanen het leven kostte. Dat was nog eens een angstaanjagende tijd om in te leven!
Daarom is het, in deze woelige tijden, meer dan ooit zaak om maar gewoon rustig te blijven. Net zoals de wijlen en zeer gemiste poes van ondergetekende, MiauMiau, die, gedurende 17 jaar, een meesteres was in het mijmeren en dromen. Prachtig! Leef dus niet in de waan van de dag. Ga liever wat lezen, schilderen of boetseren. Dat verlengt het leven! En neem die smartphone niet meer mee naar bed. Men is even niet beschikbaar voor de buitenwereld. Opeens lijkt men dan meer controle over het leven te krijgen. Zo'n kleine overwinning is het vieren waard!
Ondertussen lijkt de belangrijkste aandelenindex ter wereld, de S&P 500, naar boven uit te breken en staat de Duitse DAX 40 aandelenindex, ondanks alles, al op een nieuw hoogtepunt. Markten zijn nu eenmaal tot alles in staat, om welke reden dan ook. Misschien rekenen de markten op een stijging van de wereldliquiditeit, nu de inflatie in China is verdwenen en haar monetair beleid overstag is gegaan naar meer verruiming. Misschien hebben beleggers angst om 'de boot te missen', als Centrale Banken, al of niet gedwongen, een soepeler monetair beleid gaan voeren (de zogenaamde 'Put' van de Federal Reserve), na de daling van de inflatie. Men kijkt immers in de achteruitspiegel om de reactie van Centrale Banken te voorspellen, terwijl dat misschien dit keer helemaal niet opgaat. Het hoofd van de FED, Jerome Powell, heeft duidelijk gesteld, dat het nog jaren kan duren, voordat de rente wordt verlaagd.
Maar het zal niet meevallen om de opgaande trend van de markten vol te houden, op basis van de steeds grotere economische risico's. Dit lijkt een roekeloos marktklimaat! De S&P 500 index wordt nu bepaald door slechts enkele aandelen, waarvan de omzetgroei, sinds 2021, al is ingestort. Dus de stijging van de aandelenmarkt is voornamelijk te danken aan nog hogere waarderingen. Allemaal luchtballonnen, voortgejaagd door de stuwkracht van de markt oftewel 'momentum'!
De Philadelphia Semiconductor Index (SOX) is, bijvoorbeeld, tot nu toe in 2023 met 43% omhooggegaan, terwijl de wereldwijde omzet met 22% is ingestort, de scherpste daling sinds 2009. Dit loopt niet goed af! Ook Apple, met het zwaarste gewicht in de S&P 500 index, is kwetsbaar. Zelfs als Apple met 50% zou dalen, is het nog steeds overgewaardeerd. Kuddegeest heeft ook Tesla en Nvidia alarmerend omhooggedreven, wat nu eenmaal gebeurt in een jubelstemming. De recessie is officieel nog niet eens begonnen, maar uitstel is geen afstel. Men moet zich niet van de wijs laten brengen door de officieele, misleidende, werkgelegenheidscijfers. Die cijfers zijn, overal ter wereld, het meest onbetrouwbaar ooit. De creatie van 'spookbanen' is inherent aan zulke werkgelegenheidsmodellen. Daarom wordt een recessie gewoonlijk pas veel later door de autoriteiten bevestigd.
Bovendien is de nominale Nul-rente allang verleden tijd. Er valt niet te ontkomen aan de conclusie, dat de fundamentele waardering van de aandelenmarkten, zoals de koers/verkoop verhouding ('Price-to-Sales Ratio'), nog steeds hoger is dan tijdens 'superbubbels' van 1929 en 2000. Iedereen weet, dat zulke bubbels ('everything bubbles') het gevaarlijkst zijn ooit en wat daarop volgde. Heel zwaar weer en geen zachte landing! Centrale Banken hadden hun stimulerende balansen, sinds 2009, immers met het tienvoudige 'supercharged', na de Great Financial Crisis (GFC) en na de uitbraak van COVID. De geldhoeveelheid explodeerde 'uit de dunne lucht', in enkele jaren, met liefst 50%! Zet je schrap! Na het hoogtepunt van 1929, stortten de aandelenkoersen, binnen 3 jaar, in met 90% en na het hoogtepunt van de Japanse NIKKEI 225 index in 1989, was er uiteindelijk, ondanks alle tegenstribbelingen, een daling van 80%, gedurende de daarop volgende 20 jaar.
Vergeet nooit, dat hebzucht de kortste weg is naar faillissement. Tussen 1929 en 1932, net na de Grote Crash en net voor de Grote Economische Depressie, beleefde de aandelenmarkt toch nog kortstondige periodes van koersherstel van 10 tot 20%. Een typisch teken van 'angst om de boot te missen' (Fear of Missing Out - FOMO). De kunstmatige bubbel in aandelenkoersen is nu nog lang niet verdwenen. Integendeel! Vermetele beleggers zullen straks te maken krijgen met schuim op de lippen, als de markt eindelijk weer tot bezinning komt. Pas als veel later iedereen weer in zak en as zit en schijnbaar gekapituleerd heeft, is er eindelijk een wezenlijk koopmoment aangebroken.
(YARDENI)(2023) - NETTO VERMOGEN VAN DE VERSCHILLENDE GENERATIES -
- The Silent Generation – born 1925-1945. ...
- The Baby Boomer Generation – born 1946-1964. ...
- Generation X – born 1965-1979. ...
- Millennials – born 1980-1994. ...
- Generation Z – born 1995-2012. ...
- Gen Alpha – born 2013 – 2025.
MEDEDELING: COMMENTAREN WORDEN NU, VOORDAT PLAATSING PLAATS VINDT, PREVENTIEF GECONTROLEERD. MEN MOET ALTIJD IN GEDACHTEN HOUDEN, DAT DIT BLOG VOORNAMELIJK GERICHT IS TOT DEGENEN, DIE BELANGSTELLING HEBBEN VOOR HET INTERNATIONALE BEURSGEBEUREN. DUS COMMENTAREN OVER COVID, W.E.F. OF DE OORLOG WORDEN MEESTAL NIET OP PRIJS GESTELD.
WELGEMANIERDHEID STAAT OP DIT BLOG VOOROP IN VERBAND MET MOGELIJKE AANSPRAKELIJKHEID VOOR REACTIES.
MEN KAN TE ALLEN TIJDE EEN E-MAIL (DSCHMULL@GMAIL.COM) OF EEN TWEET (VIA TWITTER, @RICKSCHMULL) STUREN NAAR ONDERGETEKENDE.
Het Blog SCHMULLADDERTJEONDERHETGRAS heeft thans 6 soorten van lidmaatschap. WORD LID! U bent van harte welkom! Uw lidmaatschap geeft recht op persoonlijk advies, regelmatige Pamfletten, lunches, borrels en belangrijke artikelen. Zie voor nadere gegevens onderaan het Blog.
Hopelijk vinden er in 2023 weer enkele presentaties plaats. Het wordt hoog tijd om alle Blogleden en Bloglezers nog eens persoonlijk te woord te staan!
