HET ONDENKBARE WORDT ALLEDAAGS

HET ONDENKBARE WORDT ALLEDAAGS

Structurele deflatie, de grote vijand van de schuldenaar, is toch niet voor te stellen? ‘Ze’ zullen de wereld toch wel behoeden voor zo’n gruwel? Alsof Centrale Banken met hun Kwantitatieve Verruiming (QE) of zelfs ‘echt’ helicoptergeld, het krakende kredietsysteem, een veelvoud van de echte economie, opeens weer gezond zouden kunnen maken. Diezelfde Centrale Banken, met een minimum aan eigen vermogen, hebben inmiddels duizenden miljarden aan allerlei activa op hun eigen balans staan en zijn zelf nodig toe aan hun eigen herkapitalisatie. Maakt het niet uit of zij insolvabel lijken? Reken maar, dat hun bestaansrecht valt of staat bij hun geloofwaardigheid en dat zij zich drommels goed daarvan bewust zijn. Hun laatste herkapitalisatie vond in 1934 plaats (opwaardering van hun Goudvoorraad). Is het weer zover? Jazeker, na de volgende, echte financiele crisis, die het einde zal inluiden van het huidige, doorgedraaide financiele vliegwiel.

Wees voorbereid op het ondenkbare. Een ‘onverwachte’ wereldwijde, economische malaise breidt zich straks uit als een olievlek . Bijna alle marktsignalen van betekenis wijzen daarop. Structurele economische groei en inflatie hebben het al enige tijd laten afweten, naarmate de gigantische wereldschuld, als percentage van de economie, ondraaglijker werd met de dag. Na de ‘onverwachte’ instorting van obligatierendementen en grondstoffenprijzen, inclusief de reusachtig belangrijke olieprijs, is de ontkenningsfase bijna voorbij. ‘It’s a Bird, it’s a Plane, it’s Superman’! Deflatie staat voor de deur te trappelen! (Vrij naar de musical van Strouse). De lange, zwoele zomeravonden van op de pof leven, worden een vage herinnering. In een tijd van wereldwijde overcapaciteit en overproductie, is moordende concurrentie troef. De vergrijzende wereldbevolking wil van zijn schulden af en zal juist weer gaan sparen, om zich op het ‘pensioen’ voor te bereiden. Begin volgend jaar is er geen Westelijke Baby Boomer (geboren in de geboortegolf van 1945 tot 1955) jonger dan 50 jaar! Kasgeld wordt koning en de schildpad wint de race van de haas. Schuld, oftewel ‘andermans geld’, krijgt een hele slechte naam voor een hele lange tijd. De zeer ongezonde belastingaftrekbaarheid van schuld heeft zijn langste tijd gehad, omdat de belastinginkomsten van de overheid ver zullen achterblijven bij de verwachting.

Of zullen velen, wegens oplopende schulden, juist in een debiteurengevangenis, die vroeger alom in zwang waren, terecht komen? In vele Westerse landen zijn immers 25% van de huishoudens, zelfs 6 jaar na de kredietcrisis, ‘onder water’, met een grotere hypotheekschuld dan de waarde van het eigen huis. Dat verschilt niet zoveel van een debiteurengevangenis, want uw vriendelijke bankier kan allerlei ‘extra’ eisen stellen bij de waardedaling van onderpand (‘kleine lettertjes’!). ‘Schuld’ van de bank, nietwaar? Vergeet het maar! Er is echt geen gelukkige afloop bij een schuldencrisis. Geloof niet in sprookjes van schuldkwijtschelding. De vader van de Engelse schrijver Charles Dickens en de zoon van de Engelse dichter Lord Byron konden, in de 18de en 19de eeuw, daarvan meepraten. Opsluiting in een gevangenis, vanwege wanbetaling als gevolg van een contractuele verplichting, is tegenwoordig nog steeds gangbaar in landen als de Verenigde Arabische Emiraten (inclusief Dubai), Griekenland, Zwitserland, Amerika en Groot-Brittannie (bij ‘minachting van rechterlijke uitspraken’). Elk jaar worden er, bijvoorbeeld, zo’n 200,000 mensen veroordeeld, wegens wanbetaling van de, totaal uit de tijd geraakte,TV-kijkvergunning (£ 145.50!) van de BBC. Enkele duizenden mensen hebben hiervoor, in de afgelopen jaren, een gevangenisstraf moeten uitzitten van 3 tot 6 maanden. Elke werkdag verstuurt de BBC 100,000 dreigbrieven het land in.

Is het dan verwonderlijk, dat de groei in hypotheekschuld in de prive-sector, gedurende de laatste paar jaar, ook in Amerika, zelfs na alle superstimuleringsmaatregelen, geen enkele naam mag hebben en 90% lager is dan in 2005?    Geloof in een nieuwe, duurzame krediet- en inflatiecyclus is voor de dommen. Men is al volgepropt met dat duivelse krediet, terwijl deflatie warempel overal toeslaat. Een dramatische, verdere daling van huizenprijzen zit in het vat, wereldwijd, omdat talloze huishoudens de wanhoop nabij zijn, zodra de deflatietrend doorzet. Vergeet niet, dat er slechts 2 mensen nodig zijn om een bepaalde, lagere transactieprijs overeen te komen, die dan de waarde bepaalt van alle andere vaste activa, als verder iedereen geen actie onderneemt. Dus de marktprijs verandert uitsluitend door actie aan de marge, niet omdat er vele verkopers zijn. Onvrijwillige verkopen (‘veilingprijzen’), als deel van een gedwongen schuldensanering (er komen tijdslimieten voor het verlengen van ‘improductieve’ schuld), zijn dan uiteindelijk de klap op de vuurpijl. De geldschieter kan dan komen aankloppen bij degenen, die bij hen in het krijt staan. Het merendeel van de huidige generatie heeft eenvoudigweg geen idee, hoe beroerd voorgaande generaties het hebben gehad, terwijl de toenmalige kredietcultuur lang niet zo verbreid was als nu. Het ‘rood staan’ bij de bank werd in de donkere jaren ‘30 onmiddellijk ingetrokken.

Na de daling van de Nederlandse huizenprijzen sinds 2008 van zo’n 30%, zijn de reele huizenprijzen, na aftrek van inflatie, nog steeds 600% hoger dan het dieptepunt in 1954. De geschiedenis leert, dat reele huizenprijzen, wereldwijd, gedurende periodes van honderden jaren, nagenoeg onveranderd blijven. Dus de onverkwikkelijke aanpassing aan het historisch gemiddelde, is nog nauwelijks begonnen! Tophypotheken zijn nog steeds de wereld niet uit en de vergrijzing verandert het plaatje totaal. Een eigen huis moet dus nu op zijn minst, zo hypotheekvrij zijn als mogelijk, (slechts 10% van de Nederlandse woningen is hypotheekvrij, tegenover 30% in Amerika en Groot-Brittannnie) of anders als de bliksem verkopen! De huidige huizencyclus is onvergelijkbaar met de 50% daling van 1978 tot 1983. De Nederlandse gezinsschuld als percentage van de economie, tegenwoordig een wereldrecord, was destijds veel lager. De relatief hoge besparingen vertragen hoogstens deze fatale, neergaande trend. Als de woonlasten uit de berekening van inflatie zouden worden weggelaten, dan verkeert Nederland reeds in deflatie. Zodra de jaarlijkse salarissen zouden worden aangepast aan een neergaand prijspeil, dan zijn schuldenaren nog niet jarig. Schuld wordt een vloek. De verhuurdersheffing van de overheid helpt bovendien de bestedingen niet. Ga daar maar aan staan!

Laat er geen twijfel over bestaan, dat de instorting van de grondstoffenprijzen sinds 2011 vergelijkbaar is met die van 1922, welke een schulddeflatie veroorzaakte in tal van landen, voordat die toesloeg in de Westelijke wereld, van 1929 tot 1932. De beurshausse in Wall Street tussen 1922 en 1929 (+600%) was het directe gevolg van het onverantwoorde, superstimuleringsbeleid van de paniekerige monetaire autoriteiten, die, net zoals nu, probeerden om destijds de onvermijdelijke schulddeflatie op de lange baan te schuiven. Ook nu weer, verkeren vele Opkomende Landen (en zeker Zuidelijk Europa!) allang in een economische depressie. Zij proberen, voorzover dat mogelijk is, het hoofd boven water te houden, door hun superdevaluaties ten opzichte van de Dollar. Maar hun krediet van duizenden miljarden, steeds duurdere, Dollars doet hen (en vooral het Europese bankwezen!) straks toch de das om. De structurele trends van minder Westerse consumptie en minder globalisatie, zijn uiteindelijk niet meer tegen te houden.

Bovendien exploderen duizenden miljarden aan valuta Carry Trades (valuta-rente-arbitrage) met hefbomen van 300-tegen-1. Deze roekeloze financiele handel krijgt wederom de kous op de kop, net zoals de mythologische Icarus, die voor zijn hoogmoed werd afgestraft, omdat hij te dicht bij de Zon vloog. Maar het echte gevaar schuilt in de onzichtbare, niet-beursgenoteerde Derivaten ($ 700.000 miljard). Weliswaar zijn Credit Default Swaps (CDS), ter waarde van tienduizenden miljarden Dollars, nu beter gereguleerd (verplichte centrale clearing), maar de exponentieel groeiende ‘swaptions’ (opties op de CDS-indices), ter waarde van duizenden miljarden Dollars, zijn (nog) hiervan vrijgesteld. Deze instrumenten dienen om kredietrisico’s te verzekeren. Als de recente Olieschok zou leiden tot een 30% faillissementspercentage in de markt van ‘rommel’-obligaties (High Yield of ‘Junk’), plus eventuele besmetting in andere sectoren, dan staat het internationale bankwezen weer voor het blok. Er moet dan voor honderden miljarden uitbetaald worden. Dit was o.a. de reden, waarom de gigantische AIG (88 miljoen clienten) in 2008 met haar hoofd tegen de muur liep en ‘gered’ moest worden.

Deze film doet denken aan de Russische en Aziatische crisis in 1998 (wat even leidde tot de Westelijke dot-com hausse van 1999, dankzij de vriendelijke Centrale Banken). De huidige reserves van deze landen, die zienderogen slinken, wegen niet op tegen het uitstaande krediet. Maar dit is de Big One! Geen reflatie, ook niet van China, kan opboksen tegen de overcapaciteit en excessieve schuld, die overal zijn ontstaan. In 1873, kwam de grote Amerikaanse spoorweghausse aan zijn spectaculaire einde en ging Jay Cooke and Company, de toenmalige Goldman Sachs, ten onder. De waanzin van de excessieve uitbreiding van het spoorwegnet destijds, had geleid tot minimale rendementen en torenhoge schulden, het geijkte recept voor een economisch debacle. Daarom moeten die heerlijke beurshausses van tegenwoordig, nu worden beschouwd als mythologische sirenes, die de matrozen proberen te verleiden, om zo hun schip te pletter laten lopen tegen de rotsen. Vul je oren met was en bind jezelf vast aan de mast van het schip! Is er lage groei en stagnatie op komst? Dat lijkt nog te mooi om waar te zijn. Veel waarschijnlijker is, dat zich een plotseling onbeheersbare, financiele schokgolf aankondigt, die de wereld overspoelt en onderdompelt in een economische en politieke malaise, net op het moment, dat bijna iedereen staat te juichen. Er leek geen vuiltje aan de lucht tijdens de euforie van 1929, 2000 en in 2007. Maar alle ‘winsten’ verdwenen weer als sneeuw voor de zon, zodra de wereld enige tijd moest doorbrengen op de Intensive Care-afdeling.

DIEDERIK SCHMULL

19 December, 2014

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K

=

WAAROM HET STRAKS HELEMAAL MISGAAT

WAAROM HET STRAKS HELEMAAL MISGAAT

Dit zijn toch allesbehalve normale tijden? Toegegeven, niemand weet, wanneer de volgende kredietcrisis om de hoek komt kijken. De mens is immers creatief en kan de pijn, bij het lopen op hete kolen, soms heel lang uitstellen. Wie dan leeft, wie dan zorgt, nietwaar? Onjuist! Of denkt men zijn schaapjes op het droge te hebben? Weer onjuist! Want de massa is juist niet liquide, vol beladen met schuld, allemaal vanwege de ‘nul- en negatieve rente’, en dus onvoorbereid op de komende financiele instorting, die de depressie van de jaren ‘30 in de schaduw zal stellen. Een maatschappij, die brave spaarders in hun hemd zet, is fundamenteel ongezond en instabiel. Zo’n onvoorstelbare maatschappij loopt verkeerd af. Bovendien kan een record aan schuld niet zonder een record aan optimisme. Wee je gebeente, als het getij opeens keert. De huidige beleggingsrisico’s in riskante activa zijn absoluut zonder weerga in de geschiedenis. Op basis van 4 belangrijke indicatoren, is de Amerikaanse S&P 500 index nu gemiddeld 80% overgewaardeerd (DShort). Dit is net zoveel als in de hausse van 1929, maar nog niet zoveel als in die van 2000. Dankzij de superlage rentes! Opvallend is, dat de S&P 500 index, zelfs na de stijging van 300% sinds 2009, reeel, na aftrek van inflatie, nog steeds beneden het niveau staat van 2000 (ex-herbelegging van dividenden). Dus we hebben niet te maken gehad met een structurele opgaande Bullmarkt, maar slechts met een verdachte, cyclische opgaande trend, terwijl de structurele neergaande Bearmarkt nog steeds aan de gang is! Er mag bijvoorbeeld absoluut geen onderbreking plaatsvinden in de exponentiele groei van de derivaten (nu al minstens 10 maal zo groot als de wereldeconomie). Anders is het einde verhaal! Door die derivaten, is iedereen tegenwoordig, als een stel bergbeklimmers, met knopen aan elkaar verbonden, dus er moet geen kink in de kabel komen. Anders storten we allemaal tegelijk het ravijn in. De massa is  verblind door het wanhopig kunstmatige monetair beleid van de Centrale Banken, wat juist een keihard bewijs is, dat het ordeloze, ‘ieder-voor-zich’, financiele systeem sinds 1971, toen de koppeling aan een standaard (moest) worden verlaten, op zijn laatste benen loopt!

Een monetair systeem, zonder teugels en discipline, is gedoemd om door zijn eigen rotatie uit elkaar te spatten, net zoals een labiele reuzenster. Is het dan al zover? Waarom is de rente anders het laagst in 300 jaar en zijn obligatierendementen, zelfs van dubieuze debiteuren, in een vrije val naar beneden? Waarom is er hier en daar zelfs sprake van negatieve rente? Omdat de markt van vastrentende waarden, die tweemaal zo groot is als de aandelenmarkten, en een veelvoud van de grondstoffenmarkten, net zoals de dieren, de meest uitstekende neus heeft voor naderend onheil. Het is de schuilplaats voor het slimme Grote Geld. Negeer dit signaal voor een hele grote climax niet! Een implosie van het wereldwijde kredietsysteem staat voor de deur, alsmede gedwongen kredietinkrimping. 2008 was slechts een voorproefje. De deflatoire krachten, met hun hogere reele rentes (rentes NA aftrek van deflatie), nemen de overhand en het vertrouwen vervliegt eensklaps. Zodra de totale Prive- en Staatsschuld groter is dan 300% van het Bruto Nationaal Product, moet de economie het stellen met een ernstige groeivertraging. Steeds meer schuld is nodig om dezelfde groei tevoorschijn te toveren. Totdat er zelfs sprake is van negatieve economische groei. Dit loopt niet goed af!

Amerika heeft nu een totale schuld van 360% ten opzichte van het BNP, de Eurozone 460% en Japan zelfs een ongehoorde 655%. Geen Centrale Bank kan dit oplossen door kwantitatieve verruiming (QE) of zelfs echt ‘helicoptergeld’ (wat in de meeste landen echter illegaal is), want ‘geld’ is slechts 5% en krediet is 95% van het financiele systeem. Krediet hangt af van vertrouwen van de kredietgever, maar ook van de kredietnemer zelf. Daarom is QE weinig bepalend voor de echte economie. Alleen pijnlijke schuldherstructurering en sanering kunnen de bodem leggen voor een nieuwe economische cyclus. Als die opeens, zonder aankondiging, uit de lucht komen vallen, dan moet men tijdig liquide zijn om de basis te leggen voor een groot vermogen in de toekomst. There is always money, but the pockets change.

Krediet is niet onbeperkt, vooral niet krediet, dat improductief is en de hoofdsom plus rente nooit kan afbetalen. Wat te denken van de alleen al $ 6800.000 miljard aan mogelijk improductieve investeringen in China in de laatste 5 jaar (Xu Ce en Wang Yuan, Shanghai Securities Journal)?  Er is een grens aan de verlenging van bestaand krediet, vooral als economische groeivooruitzichten op losse schroeven komen te staan. Krediet bestaat altijd uit een crediteur en een debiteur, dus krediet verdwijnt nooit, zonder dat er een gat ontstaat in het systeem, door het verlies van het bezit van de crediteur. Krediet ‘aan zichzelf’ bestaat niet, dus het maakt niet uit of er binnenlandse of buitenlandse crediteuren zijn. Krediet staat nooit ‘op zichzelf’, maar heeft dus altijd twee bestanddelen: een lening en een geldschieter. Zelfs als krediet ‘voor niets’ beschikbaar is, dan houdt de kredietkraan op een gegeven moment op, omdat iedereen al volgepropt is met krediet. En zo komt het systeem dan aan zijn eind. Aktiva zijn dan opeens ‘hete aardappelen’. Degene, die de laatste aardappel in handen heeft, verliest. Niets is meer iets waard. Serieus! Daarom werden Amsterdamse grachtenpanden tijdens de depressiejaren van 80 jaar geleden weggegeven voor een habbekrats.

De belangrijke olieprijs heeft haar neergaande trend sinds 2008 dramatisch voortgezet, terwijl de beste econoom ter wereld, de koperprijs, het sinds 2011 en vooral in de laatste paar weken, het volledig laat afweten. Dit zijn de voorlopers van een ernstige afzwakking van de wereldeconomie, wat de dalende obligatierendementen al enige tijd van de daken schreeuwden. Steeds lagere rente duidt op steeds lagere kredietvraag, een veeg teken. Alle groeiverwachtingen van de economische kopstukken zijn alleen maar naar beneden bijgesteld. Natuurlijk is een lagere olieprijs hetzelfde als ‘minder belasting betalen’ en lijkt het beschikbare inkomen daardoor te kunnen stijgen. Maar nu 20% van de landen in de wereld zich al in officiele ‘slechte’ deflatie (de grote vijand van de schuldenaar) bevinden (Deutsche Bank), inclusief 8 Europese landen, kan het best zijn, dat de massa meer gaat sparen in plaats van uitgeven. De tijd van structureel hogere spaarquotes lijkt te zijn aangebroken! Net zoals het bedrijfsleven al enige tijd kostbare investeringen op de lange baan heeft geschoven, vanwege de mogelijke economische stagnatie, zal de massa geleidelijk aan gaan twijfelen aan de toekomstige groei en werkgelegenheid. De consumptie-cultuur is allang niet meer, wat het was. Het bedrijfsleven klaagt overal steen en been over de omzetcijfers. De behoorlijke bedrijfswinsten zijn grotendeels te danken aan bezuinigingen en forse loonmatiging. De middenklasse, die voor driekwart de economie bepaalt, zit al sinds 2000 in het nauw, terwijl de belastingen maar moeten blijven stijgen.

Maar dit is nu al de 12de maand, waarbij aandelenindices zich tegengesteld bewegen aan de obligatierendementen (divergentie). Hogere aandelen duiden op economisch herstel en lagere obligatierendementen geven een mogelijk zwakkere economie weer. Beiden kunnen niet tegelijkertijd gelijk krijgen. Welnu, de meeste aandelenexplosies, zoals in 1929, 1969, 1999 en 2007, sloegen de plank helemaal mis. De waarschuwende signalen van de obligatie- en grondstoffenmarkten lijken, vooral nu, veel meer hout te snijden. Het hogere trendkanaal in de waarderingen van kwaliteitsobligaties voelt ijzersterk aan in het licht van talloze tegenvallende economische cijfers, wereldwijd.

Marktbewegingen proberen toekomstige verwachtingen te verdisconteren en niet de realiteit van nu. De economie zou wel eens, ondanks alle manipulaties van de cijfers, allang in de ziekenboeg kunnen liggen. Toch zouden kwaliteitsaandelen nog kunnen verdubbelen, omdat al het strooigeld, met torenhoge hefbomen, ‘ergens naar toe moet’, ondanks de structurele economische stagnatie. Van alle kanten wordt de aankoop van riskante activa aangemoedigd. Pensioenfondsen en Centrale Banken zelf, staan onder druk om hun aandelenportefeuille, zelfs op dit niveau, nog meer uit te breiden en de bedrijven zelf zijn zo ruim bij kas, dat zij de aankoop van hun eigen aandelen vrolijk blijven voortzetten. Het idee is, om het vertrouwen in de economie te verstevigen. Natuurlijk is de aandelenhausse ook te danken geweest aan de winststijgingen, plus een hogere koers/winst verhouding, dankzij een steeds lagere rente. Verder mag de rente voorlopig zeker niet stijgen om de obligatiemarkt niet voor het hoofd te stoten. Zodoende wordt de waarde van onderpand ‘veiliggesteld’, want dat houdt het kredietsysteem overeind. Een exponentieel groeiend kredietsysteem heeft uiteindelijk echter geen kans, als krediet meer stijgt dan de economische groei. Stel je voor, als groei achterwege zou blijven! Een kat in het nauw, maakt rare sprongen, voordat die toch uiteindelijk voor de bijl gaat.

Zonder algemeen aanvaardbaar onderpand, kan geen verder krediet worden verstrekt. Kwantitatieve verruiming (QE) houdt meestal in het opkopen van kwaliteitsobligaties, met name Treasuries en Duitse Bunds, die juist dienen als noodzakelijk onderpand voor krediet. De Bank of Japan (BOJ) koopt nu meer staatsobligaties op, dan er uitgegeven worden! Daardoor is de verhandelbaarheid inmiddels al aangetast en een aggressief ‘uitleen-programma’  van de kant van de Centrale Bank is meer dan ooit een voorwaarde, als QE in de praktijk niet  automatisch leidt tot deflatie! Het onbedoelde effect van het experimentele monetaire stimuleringsbeleid. QE leidt weliswaar tot tijdelijke aktiva-inflatie, die zou moeten leiden tot de aanzwengeling van de omloopsnelheid van het geld (‘bestedingsfrequentie’), maar in werkelijkheid gaat 99% (die maar weinig aktiva bezit) er niet op vooruit, dus dat blijkt een illusie. Het is zelfs zo, dat de markt vroegtijdig rekening moet houden met de eventuele pijnlijke gevolgen van de afwikkeling van QE (de valkuil van QE -- ookal zou er geen sprake zijn van enige verkoop van de obligaties op de balans van de Centrale Bank), ondanks alle sussende woorden van de spreekbuizen. De Boom-Bust gevolgen van een te soepel  monetair beleid kunnen niet worden vermeden. Dus op langere termijn werkt QE averechts! Weten de ‘activistische’ Centrale Banken eigenlijk wel, waar zij mee bezig zijn? Een maatschappij, die een beleid voert, waarbij de top 1% het alleen maar voor de wind gaat en nog superrijker wordt (het ‘Pikkety effect’), is trouwens bezig zichzelf te vernietigen. De hooivork komt dan uit de kast.

Beleggers moeten zich nu voorbereiden op het einde van de huidige stoelendans. Als de muziek stopt, zullen maar weinig aktiva overlevingskansen bieden. Het insolvabele banksysteem (ondanks de schijn-stresstests) zal zich een groot deel van de deposito’s toe eigenen en omwisselen in het eigen vermogen. Mochten de effectenbeurzen nog open blijven, dan zijn talloze genoteerde fondsen, zoals Exchange Traded Funds (ETF’s) slechts te verkopen tegen enorme kortingen. Alleen de markt van supersolide staatsobligaties, zoals Treasuries, zal altijd open blijven, want dat is de levensader van de Staat. De Staat krijgt altijd haar benodigde geld, desnoods via een superbelasting of gedwongen confiscaties. En fysiek Goud, wat de prijs ook is, dat niet in bewaring is gegeven bij het banksysteem, maar onder eigen controle wordt beheerd. Confiscatie van Goud (op een aantrekkelijke prijs) en superbelasting daarop, behoren tot de mogelijkheden, maar dat is altijd nog beter dan berooid te zijn van bezit, dat opeens weinig of niets waard blijkt te zijn. Een nieuw monetair systeem (‘Bretton Woods III’) is onvermijdelijk en de terugkeer van Goud in dat systeem ook. Het huidige, sinds 1971 in zwang zijnde, ‘fiat’-papiergeld-systeem komt aan hetzelfde roemloos einde als dat van John Law in de 18de eeuw. Bij een eventuele geldhervorming, zou een Goudprijs van $ 50,000 evenveel waard kunnen zijn als $ 500 nu. Dat is namelijk de geijkte manier om het financiele systeem te ‘herkapitaliseren’, net zoals in 1934. Goud geniet nu eenmaal al 6000 jaar wereldwijd vertrouwen. Dat is door de mensheid zo bepaald. De vliegers van Speciale Trekkingsrechten (SDR’s) en van een mondiale valuta (IMF) zullen nooit opgaan. Overeenstemming daarover kan men echt vergeten. Nee, de Amerikaanse Dollar blijft nog, gedurende enkele decennia, ‘s werelds reserve-valuta, ondanks het toenemend gebruik van andere valuta voor bilaterale handelsdoeleinden. Alleen Amerika heeft de ongeevenaarde militaire macht, de democratie en de onafhankelijke rechtsspraak, die een voorwaarde zijn voor een algemeen geaccepteerd betaalmiddel. Daarnaast is Amerika het meest onafhankelijk van de rest van de wereld, met slechts 13% van het BNP buitenlandse handel, een relatief jonge bevolking (immigratie en geboortes) en zelfvoorzienend in voedsel en energie. Een, niet ondenkbaar, politiek en monetair meer isolationistisch Amerika, zoals ruim 80 jaar geleden, zou onherroepelijk leiden tot het omvallen van de meeste domino’s in de rest van de wereld. Ook de vroegere wereldreserve-valuta, het Pond Sterling, hield het, ruim 100 jaar geleden, nog decennia vol, lang nadat de ster van Groot-Brittannie allang was verbleekt en werd overschaduwd door het opkomende Amerika.

DIEDERIK SCHMULL

6 December, 2014

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K.

==