DE REIS NAAR NERGENS

DE REIS NAAR NERGENS

Men moet zeker niet strak vasthouden aan de algemene mening over de toekomst. De algemene mening heeft een geschiedenis van de ene misser na de andere. Dus het wordt echt oppassen geblazen, als bijna iedereen gelooft in dezelfde toekomst. Een grote mate van consensus is een reis naar nergens. 

Elke bubbel barst. Ook de huidige bubbel! Maar niemand kan voorspellen, hoe groot die bubbel wordt. Markten zijn tot alles in staat. Menselijke hebzucht en dwaasheid kennen nu eenmaal geen grenzen, als men eenmaal de angst heeft om de boot te missen. Gezond verstand is bij een kuddegeest immers ver te zoeken. Daarom is het steeds weer terug bij af, zodra de pudding in elkaar zakt. Ook de reden, waarom de muziek opeens stopt, is bijna niet te voorspellen. Maar vertrouwen in de voortzetting van de trend kan onverwachts omslaan. Zonder vertrouwen, wordt het weer een reis naar nergens. Een beeld zegt meer dan 1000 woorden:

(MasterTrader): WERELDAANDELENKOERSEN SINDS 1500! MAAR DE STIJGENDE WIG ('RISING WEDGE') VAN DE LAATSTE 90 JAAR, ZIET ER WEINIG HOOPVOL UIT. UITEINDELIJK BREKEN DE KOERSEN NEERWAARTS UIT DE WEDGE, WAARNA DE DALING WORDT DOORGEZET. STAAT HET ONDENKBARE IN DE HUIDIGE WINTER VAN KONDRATIEFF TE GEBEUREN?

Zonder een enorme hausse, volgt er geen Crash van 90%. Zo'n hausse vond o.a. plaats in Japan van 1975 tot 1990, met een hoogtepunt in December, 1989. De Japanse aandelenindex (Nikkei 225) steeg in die 15 jaar met 1000%, oftewel tienmaal. Japan werd destijds beschouwd als de voornaamste mededinger en uitdager van Amerika. China stond toen nauwelijks op de radar van internationale beleggers. Slechts een enkeling zag de daarop volgende Crash in Japan aankomen:

'ECONOMISTS BELIEVE THE COMING DECADE WILL BE A GOLDEN ERA' (26 December, 1989).

Maar in de daarop volgende 10 jaar, daalden de Japanse beurskoersen met 90%. Ondertussen zijn die beurskoersen in de afgelopen 20 jaar weer bijna omhoog gekrabbeld naar het niveau van 30 jaar geleden. Dat niveau is, na aftrek van inflatie, toch nog veel lager dan 30 jaar geleden. Bovendien is er al decennialang sprake van onafgebroken, weliswaar milde, deflatie, ondanks gigantische monetaire superstimuleringen. Tegelijkertijd staan de gemiddelde Japanse huizenprijzen, na aftrek van inflatie, nog steeds bijna 50% lager dan 30 jaar geleden. Dat was nog eens een reis naar nergens!

(WIKIPEDIA): NIKKEI 225 BEURSINDEX

(CEICDATA): THE REAL JAPANESE RESIDENTIAL PROPERTY INDEX

Na de gigantische beurshausse in Wall Street tussen 1921 en 1929, zag bijna niemand de Crash en de daarop volgende economische depressie aankomen. De irrationaliteit van de gemiddelde belegger was er de oorzaak van, dat men blind was voor de ongelofelijke risico's van hefboomfinanciering. Zelfs Professor Irving Fisher van Yale University stelde in de New York Times van 16 October, 1929, een week voor de Grote Crash, dat de beurskoersen een permanent hoog niveau hadden bereikt:

https://www.nytimes.com/1929/10/16/archives/fisher-sees-stocks-permanently-high-yale-economist-tells-purchasing.html

Maar opeens, schijnbaar uit het niets, schudde de wereld op zijn grondvesten: op 24 October, 28 October en 29 October, 1929, volgden respectievelijk Black Thursday, Black Monday en Black Tuesday. De ellende bleef voortduren tot 8 Juli, 1932, toen de Dow Jones Index liefst 89.2% was gedaald! Het torenhoge effectenkrediet deed de bezittende klasse helemaal de das om. Bijna iedereen moest toen opnieuw beginnen. De zogenaamd almachtige bankiers, met hun aandelenaankopen, en de Federal Reserve, konden deze ramp toch niet voorkomen. De Amerikaanse economische groei stortte in met ruim 50%, de werkloosheid steeg tot katastrofale proporties (25%+), de lonen liepen 42% terug en de wereldhandel zakte 65% in elkaar.

(STOCKCHARTS)(DOW JONES INDEX: 1920 - 1940): TIJDENS DE PERIODE VAN 1921 - 1929, SCHOTEN DE BEURSKOERSEN IN WALL STREET OMHOOG MET 600%. HET LIEP DESTIJDS HELEMAAL UIT DE HAND, OMDAT DE FEDERAL RESERVE DE MONETAIRE TEUGELS NIET TIJDIG DURFDE AAN TE HALEN.

Als de FEDERAL RESERVE in 1927 al de monetaire teugels geleidelijk had aangehaald, dan hadden de Crash van 1929 en de daarop volgende economische depressie van de jaren '30, waarschijnlijk voorkomen kunnen worden. In de praktijk echter, is een zachte landing, na zo'n 'Coup de Whiskey' , oftewel extra monetaire verruiming, (Benjamin Strong, FED of New York, 1914 - 1928) 'wishful thinking'.

Een exponentieele, parabolische, nominale trend omhoog in activa, zoals beurskoersen en prijzen van grondstoffen en onroerend goed, is angstaanjagend. Die angst kan enigszins worden getempered, door de prijzen af te zetten in de logarithmische schaal of zelfs de trend ongedaan te maken ('detrending') om andere patronen te ontdekken. Maar het is duidelijk, dat de excessieve totale schuld, als percentage van de economie, die nu hoger is dan in 1929, zonder meer een tijdbom is, die geduldig wacht om ontploft te worden.

Na de onvermijdelijke ontploffing, volgt DEFLATIE. Alleen de Amerikaanse Dollar (80% van de wereldschuld is in Dollars, wat dus een baisse-positie inhoudt op de Dollar, omdat men erop speculeert, dat de Dollar zal dalen) en Amerikaanse Treasuries (lagere rendementen met een dienovereenkomstige waardestijging) zullen dan in deze ernstigste crisis ooit, als 'veilige havens', kunnen overleven. Amerikaanse Treasuries zijn het voornaamste onderpand voor het wereldkredietsysteem. De recente cijfers van 'forse' inflatie, waar men zich nu zo druk over maakt, en ook die van 'forse' economische groei, zullen het hoogst blijken voor de komende decennia. U mag nu even ademhalen!

Ook Fysiek Goud zal niet ongehavend blijven, omdat er een totale uitverkoop van alles zal plaatsvinden door alle debiteuren. Maar Goud is een essentieel onderdeel van de reserves van de Centrale Banken en haar rol in het financieele systeem kan later alleen maar groter worden. Dat appeltje voor de dorst is een verzekering, zolang het nog legaal is. In het verleden was het bezit van Goud, het ultieme geld, vaak strafbaar. Er stond soms de doodstraf op, wat vroeger werd beschouwd als goedkoper dan een langdurige gevangenisstraf. Overigens komt de doodstraf, ook voor minderjarigen, nog steeds regelmatig voor in talloze landen, voor talloze misdaden (Human Rights Watch).

(NORTHMANTRADER.COM)(JULI, 2021): DE WILSHIRE 5000 TOTAL MARKET INDEX BEVAT 3,492 AANDELEN (2019), OP BASIS VAN HUN MARKTKAPITALISATIE (BEURSWAARDE). DEZE RAKET OMHOOG KEERT STRAKS WEER TERUG OP AARDE. REKEN MAAR!

(GALACTRIC TRADER): S&P 500 AANDELENINDEX (NOMINAAL)

DE S&P 500 AANDELENINDEX (LOGARITHMISCH)

DE S&P 500 AANDELENINDEX ('DETRENDED'): ONLANGS UITGEBROKEN BOVEN DE STAND VAN 10 JAAR GELEDEN...

DE S&P 500 AANDELENINDEX, GECORRIGEERD VOOR INFLATIE, MAAR MET 'EXPONENTIAL REGRESSION', DIE DE NON-LINEAIRE, ACCELERERENDE TREND LAAT ZIEN. EEN TREND, DIE STEEDS SNELLER TOENEEMT IS ONHOUDBAAR EN LEGT DE KIEM VOOR EEN DIEPE CRISIS: EEN REIS NAAR NERGENS!

Bijna iedereen heeft tegenwoordig de illusie, dat een economische recessie onmogelijk is geworden, dat elke beurscorrectie tijdelijk zou zijn en dat waarderingen er niet meer toe doen in een tijd van lage of negatieve rente en schijnbaar eindeloze liquiditeiten, dankzij een extreem soepel monetair beleid. De geschiedenis leert ons, dat speculatieve beleggers wel degelijk opeens de kous op de kop krijgen en dat het dit keer niet anders zal zijn, wat de reden daarvan ook is.

De beursveteraan, Jeremy Grantham (GMO) slaat de spijker op zijn kop met 'THE LAST DANCE':

https://www.gmo.com/europe/research-library/waiting-for-the-last-dance/

Overdreven hefboomfinanciering geeft menige belegger de nekslag. De 'family office' ARCHEGOS, met activa ter waarde van $ 20 miljard, maar met een hefboom van minstens 5 maal, vanwege talloze derivaten, die minder marge-storting vereisen, was eerder dit jaar, als sneeuw voor de zon, in slechts 2 dagen, verdwenen, toen de markt draaide. Enkele 'prime brokers', die krediet hadden verstrekt, verloren $ 10 miljard. Maar de sector 'family offices' van vermogende families bezitten, naar schatting, $ 6000 miljard aan activa, waarvan de hefboomfinanciering vrij onzichtbaar is. Dat laatste is nu overal het geval, omdat discipline ver is te zoeken in deze tijd van teugelloze speculatie: 'only when the tide goes out, do you discover who's been swimming naked' (Warren Buffett).

Peperdure waarderingen zijn uiteindelijk funest voor beleggingsresultaten. Het totale rendement, inclusief dividenden, van de S&P 500 index, de belangrijkste aandelenindex ter wereld, was minder dan dat van risicoloze Amerikaanse Treasuries van 1929 - 1947, van 1966 - 1985, en van 2000 - 2013. De reis naar nergens voor riskante en speculatieve activa, die geen vaste coupon of vaste afloopdatum genieten! De typische speculant boekt nu eenmaal tijdelijke winst en eindigt op verlies. Een langdurige beurshausse wordt altijd gevolgd door een frustrerende en grote neergaande markt. Er is nooit een 'free lunch'! Er is ook nooit een 'nieuw tijdperk' ('new era'). De uitvindingen van de jaren '20, zoals televisies en scheerapparaten, voorkwamen niet de economische malaise van de jaren '30.

De huidige aandelenwaarderingen zijn het hoogst ooit. Mochten die waarderingen onverhoopt dalen naar hun hoogtepunt van de bubbel in 2000, dan zouden de komende 10 jaren geen enkele winst opleveren! Lage of negatieve rente kan torenhoge waarderingen niet rechtvaardigen, want het onnatuurlijke renteklimaat is juist een weergave van de bange tijden, die in het verschiet liggen. Als de rente laag of negatief is, vanwege lage economische groei, dan is een hogere beurswaardering niets anders dan zout in de wonden strooien. De algemene mening oftewel de kuddegeest zit op het verkeerde spoor en zal straks van een koude kermis thuiskomen, want overwaardering wreekt zich altijd.

De economische groei is in de laatste 20 jaar veel minder geweest dan de voorafgaande 20 jaar, laat staan die van de jaren '50 en '60. Dus de opkrikking van de beurswaarderingen door middel van 'financieele engineering', zoals inkoop van eigen aandelen of fusies en overnames, betekent gewoon dat de beleggingsresultaten in de toekomst enorm zullen tegenvallen. De waarderingen zijn gebouwd op drijfzand.

De duizenden miljarden, die te danken zijn aan de tijdelijke monetaire en fiscale stimuleringsmaatregelen, moeten niet beschouwd worden als kasgeld, dat de beurs omhoog zal blijven stuwen. Die gigantische liquiditeiten moeten worden afgezet tegen de kolossale overheidstekorten, die door de COVID-epidemie zijn ontstaan en zullen moeten worden weggewerkt. Er bestaat een natuurwet, dat 'evenwicht' altijd terugkeert, ook al ziet men daar tegenop.

Bovendien is er, bij peperdure beurskoersen, geen ruimte voor teleurstelling, als kasstromen en winsten onverhoopt zouden tegenvallen. Slechts een handjevol aandelen van de S&P 500 index maken tegenwoordig de dienst uit, net zoals in 1929, net voor de Grote Crash. Een 'geconcentreerde', in tegenstelling tot een 'brede', marktbeweging is altijd een rood licht voor ervaren beleggers: het is een duidelijk teken van kruipende risico-aversie. Maar als er twijfels beginnen te rijzen, als bijna iedereen al 'in de markt zit', dan zijn er bijna geen potentieele kopers meer over! Wil men opeens misschien andere potentieele verkopers voor zijn? Als de kopers zouden wegvallen, dan komt men in de kou te staan.

De huidige Amerikaanse beurswaarderingen stellen die van 1929 en ook die van 2000 in de schaduw. Zodra dat doordringt tot de kritiekloze massa oftewel de goegemeente, dan zakken de aandelenkoersen als een baksteen in elkaar. Een historische verticale instorting zal dan plaats vinden, die, zoals gewoonlijk, tijdelijk wordt opgevangen door degenen, die het vangen van vallende messen niet schuwen. Maar dit keer zal het verlies niet meer automatisch worden goedgemaakt, want de reis naar nergens is dan in volle gang.

Na de Grote Financieele Crisis van 2008, begonnen de 'geniale' Centrale Bankiers te experimenten met een gestoord monetair stimuleringsbeleid van nul- en negatieve rente. Elke natuurlijke prijsstelling in de markt werd toen uitgeschakeld. Denk nu maar niet, dat zo'n beleid nooit meer kan worden teruggedraaid. Dat laatste is, voor ingewijden, 'stiekem' al begonnen. Dat was de reden van de recente 'onverwachte' daling in rendementen van U.S. Treasuries, met een dienovereenkomstige waardestijging. De slimme markt van Treasuries laat doorschemeren, dat de economische groei in de komende 6 maanden zo'n 75% lager zal uitvallen dan verwacht!

Het voornaamste gevolg van de monetaire stimulering van Centrale Banken, door middel van kwantitative verruiming ('quantitative easing' - QE), is, dat er een stapel geld is ontstaan, die niets oplevert (nul-rente) en een 'hete aardappel' is geworden voor degene, die dat in handen krijgt. Deze stapel geld hangt niet zomaar 'boven de markt', maar doet meteen mee, zodra een Centrale Bank die beschikbaar stelt, en iemand moet die vasthouden. Men kan blijven zitten op die hete aardappel of men kan ermee speculeren. Mocht die speculatie opeens niet meer winstgevend zijn, dan wil niemand meer zo'n 'hete aardappel' en heeft de voortzetting van die QE geen zin meer. Daarom kan QE tot een abrupt einde komen en is een historische Crash een feit. Het was weer een reis naar nergens. Bent u er nog?

(StLouisFED): De explosie in de Monetaire Basis (Monetary Base), die, vroeg of laat, aan banden moet worden gelegd. Als dat niet geleidelijk gebeurt, dan volgt er vanzelf, zomaar uit het niets, een geweldige aardbeving.

(HERBLOCK)(5 December, 1930): THE PHILANTROPIST

MEDEDELING: Het Blog SCHMULLADDERTJEONDERHETGRAS heeft thans 6 soorten van lidmaatschap. Word lid! U bent van harte welkom. Uw lidmaatschap geeft recht op persoonlijk advies, regelmatige Pamfletten, lunches, borrels en belangrijke artikelen.  Zie voor nadere gegevens onderaan het Blog.

Hopelijk vindt er binnenkort een Webinar plaats. De volgende Lunch/Borrel zal hoogstwaarschijnlijk moeten wachten tot 2022 of later. Een epidemie duurt meestal 2 of 3 jaar, ondanks eventuele en al of niet gedwongen massa-vaccinatie.

Aan een ieder een goede gezondheid en een goede zomer toegewenst!

DIEDERIK SCHMULL, 13 Augustus, 2021, Westcliff-On-Sea, ESSEX, U.K.