ALLES GOED EN WEL ('So far, so good')

ALLES GOED EN WEL (‘So far, so good’)

Je zou bijna zeggen, dat het allemaal, tot nu toe, nog goed is gegaan. Net zoals degene, die van de New Yorkse Empire State Building (van 103 verdiepingen) viel en, naar verluidt, bij de zestigste verdieping toch optimistisch bleef: tot nu toe, alles okee, nietwaar? Na een val langs 43 verdiepingen, leek alles toch nog koek en ei? Sinds het begin van het superstimuleringsprogramma (QE) van de wanhopige Europese Centrale Bank (ECB) in Maart, 2015, dus ruim 12 maanden geleden, is de EURO STOXX 50 aandelen-index desalniettemin met 20% neergekletterd. Toch geloven de meesten nog, dat de ECB haar balans (30% van het Bruto Nationaal Product tegenover 70% van dat van de Bank of Japan) rustig kan vergroten en dat het marktherstel daarom gewoon doorzet. Dit aggressieve monetaire beleid van nul- en negatieve rente is echter uiterst ongezond. Zelfs een kleuter voelt dat aan. Beleggers, die nu hun nek uitsteken, gaan straks voor de bijl. Stel je eens voor, wat ooit het gevolg zou zijn van een al of niet gedwongen stopzetting van dit superstimuleringsbeleid (QE)? Zeg nooit nooit. Het duurt echt niet zolang meer, voordat het verdienmodel van banken, verzekeraars en pensioenfondsen in rook opgaat! Dan kan de vrij machteloze ECB wel inpakken.

De verrassende invoering van Negatieve Rente door de Bank of Japan (BOJ) had niet alleen een averechts effect (hogere Yen, dalende bankaandelen), maar heeft bovendien geleid tot een scherpe afkoeling van de relatie met de Japanse Premier Shinzo Abe. Sceptische bestuursleden van de BOJ verlaten het schip al. Het effect van haar ‘ultra’-superstimuleringsprogramma (‘quantitative and qualitative easing’ - QQE) in 2013 en 2014 bleek steeds te verminderen, veranderde weinig aan de afkerigheid van risico’s en toonde heel duidelijk aan, dat er grenzen zijn aan de opkoop van waardepapieren. De markt verdisconteert zoiets jaren van te voren. De BOJ moet zich nu bijna dagelijks verantwoorden tegenover het parlement en is gedwongen om zich voortdurend te verontschuldigen tegenover de banken. De BOJ bezoekt de grootbanken nu zelf, in plaats van andersom! Nu het rendement op de 10-jarige staatsobligatie (JGB), voor het eerst ooit, negatief is geworden en de staat dus wordt betaald voor de uitgifte van staatsobligaties, zal de BOJ waarschijnlijk proberen uit te leggen, dat dit de manier is om de staatsschuld te verminderen! Dit is het eindspel en het zal op een zeer onaangename manier eindigen.

Tegelijkertijd is de Amerikaanse Federal Reserve (FED) op een heel andere planeet. Het superstimuleringsprogramma (QE) was in 2014 reeds beeindigd. Haar balans is blijven steken bij 30% van het Amerikaanse BNP. De ‘te hoge’ bankreserves (‘excess reserves’) zijn sindsdien met zo’n 15%, oftewel enkele honderden miljarden, ingekrompen, wat neerkomt op een verkrapping van het monetaire beleid. Een cruciaal beleidsinstrument, dat door de FED hiervoor wordt gehanteerd, is de Reverse Repo (‘reverse repurchasing agreement’), waarbij de koper van waardepapieren zich verplicht om die, op een vaste datum, terug te kopen op een hogere prijs. Na de eerste renteverhoging in 9 jaar, in December van 2015, werd duidelijk gesteld, dat dit het begin zou zijn van een normalizering van het monetaire beleid. Er zouden in 2016 nog 4 rentestijgingen volgen (via kwartaalaankondigingen van ‘dot-plots’). Ondertussen zijn de groei- en renteverwachtingen van de markt en ook van de FED zelf, veel lager geworden, vooral vanwege de wereldeconomie. Dat lijkt onterecht. De Amerikaanse werkgelegenheids- en inflatiecijfers en vooral de solvabiliteit van de financieele sector, zullen de FED dwingen om haar beleid van rente-normalizering, te zijner tijd, voort te zetten, eerst met ‘hardere’ taal (‘hawkish’ tone) en daarna met meer renteverhogingen dan algemeen wordt verwacht. De geloofwaardigheid van de FED is in het geding. Dus de verkrappingsgeneigdheid (‘tightening bias’) van de FED blijft onveranderd, want het aantal bestuursleden (12 in totaal), dat meerdere rente-verhogingen in 2016 wil doorvoeren, is sinds afgelopen December gestegen met 5 (van 4 naar 9). Het dubbelmandaat van de FED is immers de Amerikaanse werkgelegenheid en inflatie en een breder mandaat dan dat wordt officieel nooit toegegeven. Het laatste cijfer voor kerninflatie (‘Core’) liep op van 1.4 naar 1.7%. De officieele rente-verhoging laat echter even op zich wachten naar aanleiding van de druk van de recente G-20-vergadering in Beijing.

Het is dus oppassen geblazen. Want de Dollar krijgt later weer de wind in de rug, terwijl het recente herstel in de aandelenmarkten, de grondstoffenprijzen en de valuta’s van de Opkomende Markten in de kiem zal worden gesmoord. Daarbij komt, dat effectenkrediet (‘Margin Debt’) sinds Juni, 2015, in een dalende trend verkeert maar nu nog steeds veel hoger is dan de vorige toppen (Juni, 2007 en Maart, 2000). Onderschat het gevolg van de al of niet gedwongen afbouw van dat krediet niet! Een ordelijke daling, dus geen instorting, van opgepompte activa, is de illusie van de eeuw. De kans op een terugkeer van een opgaande aandelenmarkt (‘Bullmarkt’) op kortere termijn, lijkt steeds minder waarschijnlijk. Maar de vooruitzichten voor een verdere opwaardering van 30-jarige Amerikaanse Treasuries blijven uitstekend. De afvlakking van de Rendementscurve (hogere korte en lagere lange rendementen) is nog volledig in tact. Stel je eens voor, de potentieele koopgolf van landen met Negatief Rendement naar Langere Treasuries, die nog op een rendement staan van 2.69%! Een forse daling naar 1.50%, met de daaropvolgende opwaardering, is alleszins denkbaar.

Dit betekent ook, dat de recente opleving in de Goudprijs, na een neergaande trend (‘Bearmarkt’) sinds 2011, voorlopig hoogstwaarschijnlijk niet zal worden voortgezet. Deze neergaande trend blijft in tact, zolang de $ 1345 (in Dollars) niet naar boven is uitgebroken. Maar Fysiek Goud, in de vorm van baren of munten, onder persoonlijke controle, blijft in deze gevaarlijke tijd een essentieel onderdeel van elk vermogen, als verzekering en ongeacht de prijs, ondanks de jarenlange, ‘onverwachte’ structurele deflatie, die voor de deur staat. Zoals die in Japan al 25 jaar bestaat, tegen alle verwachting in.

De toekomstige rol van Goud in het monetaire systeem moet men niet te laag inschatten (zie: Robert Zoellick, ex-President van de Wereldbank:  http://money.cnn.com/2010/11/10/news/international/zoellick_gold_standard/ ). Als het Financieele Systeem moet worden geherkapitalizeerd in een periode van structurele deflatie, dan zal de Gouddekking van het liquide gedeelte van de geldhoeveelheid (‘monetary base’) door de Centrale Bank weer in ere kunnen worden hersteld. Tussen 1932 en 1934 schoot die Gouddekking omhoog van 40% naar 136%. In een periode, waarin de inflatie uit de hand lijkt te lopen, dan zorgt de markt zelf wel voor een forse opwaardering van die Gouddekking. Tussen 1980 en 1982 (inflatie: 15 tot 20%), vloog die Gouddekking omhoog van 50% naar 129%. De huidige Gouddekking van de officieele Amerikaanse Goudreserves, volgens de officeele Goudprijs ($ 42.22/oz.), tegenover de Amerikaanse liquide geldhoeveelheid is nog slechts 7.5%, na de exponentieele kredietexpansie, die in de laatste 25 jaar heeft plaatsgevonden. Wees dus voorbereid op een ultieme crisis in het ongedekte ‘Fiat’- Geldsysteem, dat sinds 1971, na de loskoppeling van het Goud, in een ongedisciplineerde, op den duur niet vol te houden, bubbel is ontaard. Daarom wordt Goud, als rekeneenheid en vermogensobject, al 10,000 jaar algemeen geaccepteerd, omdat ongedekt ‘papier’-geld (ookal is het digitaal!) regelmatig in zwaar weer verzeild is geraakt. Op een gegeven moment vervliegt het vertrouwen in de ‘afspraak’ over een stabiele munteenheid, tussen de autoriteiten en hun onderdanen. De recente, uit de hand gelopen, discussie over het zeer riskante ‘helikopter’-geld, is een teken aan de wand.

Tegelijkertijd zal de bubbel in opgepompt onroerend goed weer barsten. De wereld staat aan het eind van een waanzinnige cyclus in overwaardeerde huizenprijzen, met name in het duurdere segment, in alle grote wereldsteden. Droomhuizen op verschillende toplocaties (Franse Riviera, Londen, New York, Californie en Florida) moeten nu zo’n $ 300 miljoen opbrengen. In de laatste 5 jaar zijn er 51 superhoge, luxe woontorens verrezen in New York, Azie en het Midden Oosten, wat net zoveel is als in de voorafgaande 80 jaar! Dit jaar alleen al worden er nog eens zo’n 27 opgeleverd, terwijl er liefst 144 in aanbouw zijn (FT, 15/3/2016). Het aantal faillissementen van projectontwikkelaars in deze bedrijfstak wordt adembenemend. Verder zal de markt van de 65 miljoen lege appartementen in China (vaak zonder badkamer) eens instorten. De betrokkenen bij de financiering van wereldwijd onroerend goed zullen een flinke, mogelijk noodlottige, slag worden toegebracht.

DIEDERIK SCHMULL

17 Maart, 2016

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K.

@@@