HET ONDENKBARE WORDT ALLEDAAGS

HET ONDENKBARE WORDT ALLEDAAGS

Structurele deflatie, de grote vijand van de schuldenaar, is toch niet voor te stellen? ‘Ze’ zullen de wereld toch wel behoeden voor zo’n gruwel? Alsof Centrale Banken met hun Kwantitatieve Verruiming (QE) of zelfs ‘echt’ helicoptergeld, het krakende kredietsysteem, een veelvoud van de echte economie, opeens weer gezond zouden kunnen maken. Diezelfde Centrale Banken, met een minimum aan eigen vermogen, hebben inmiddels duizenden miljarden aan allerlei activa op hun eigen balans staan en zijn zelf nodig toe aan hun eigen herkapitalisatie. Maakt het niet uit of zij insolvabel lijken? Reken maar, dat hun bestaansrecht valt of staat bij hun geloofwaardigheid en dat zij zich drommels goed daarvan bewust zijn. Hun laatste herkapitalisatie vond in 1934 plaats (opwaardering van hun Goudvoorraad). Is het weer zover? Jazeker, na de volgende, echte financiele crisis, die het einde zal inluiden van het huidige, doorgedraaide financiele vliegwiel.

Wees voorbereid op het ondenkbare. Een ‘onverwachte’ wereldwijde, economische malaise breidt zich straks uit als een olievlek . Bijna alle marktsignalen van betekenis wijzen daarop. Structurele economische groei en inflatie hebben het al enige tijd laten afweten, naarmate de gigantische wereldschuld, als percentage van de economie, ondraaglijker werd met de dag. Na de ‘onverwachte’ instorting van obligatierendementen en grondstoffenprijzen, inclusief de reusachtig belangrijke olieprijs, is de ontkenningsfase bijna voorbij. ‘It’s a Bird, it’s a Plane, it’s Superman’! Deflatie staat voor de deur te trappelen! (Vrij naar de musical van Strouse). De lange, zwoele zomeravonden van op de pof leven, worden een vage herinnering. In een tijd van wereldwijde overcapaciteit en overproductie, is moordende concurrentie troef. De vergrijzende wereldbevolking wil van zijn schulden af en zal juist weer gaan sparen, om zich op het ‘pensioen’ voor te bereiden. Begin volgend jaar is er geen Westelijke Baby Boomer (geboren in de geboortegolf van 1945 tot 1955) jonger dan 50 jaar! Kasgeld wordt koning en de schildpad wint de race van de haas. Schuld, oftewel ‘andermans geld’, krijgt een hele slechte naam voor een hele lange tijd. De zeer ongezonde belastingaftrekbaarheid van schuld heeft zijn langste tijd gehad, omdat de belastinginkomsten van de overheid ver zullen achterblijven bij de verwachting.

Of zullen velen, wegens oplopende schulden, juist in een debiteurengevangenis, die vroeger alom in zwang waren, terecht komen? In vele Westerse landen zijn immers 25% van de huishoudens, zelfs 6 jaar na de kredietcrisis, ‘onder water’, met een grotere hypotheekschuld dan de waarde van het eigen huis. Dat verschilt niet zoveel van een debiteurengevangenis, want uw vriendelijke bankier kan allerlei ‘extra’ eisen stellen bij de waardedaling van onderpand (‘kleine lettertjes’!). ‘Schuld’ van de bank, nietwaar? Vergeet het maar! Er is echt geen gelukkige afloop bij een schuldencrisis. Geloof niet in sprookjes van schuldkwijtschelding. De vader van de Engelse schrijver Charles Dickens en de zoon van de Engelse dichter Lord Byron konden, in de 18de en 19de eeuw, daarvan meepraten. Opsluiting in een gevangenis, vanwege wanbetaling als gevolg van een contractuele verplichting, is tegenwoordig nog steeds gangbaar in landen als de Verenigde Arabische Emiraten (inclusief Dubai), Griekenland, Zwitserland, Amerika en Groot-Brittannie (bij ‘minachting van rechterlijke uitspraken’). Elk jaar worden er, bijvoorbeeld, zo’n 200,000 mensen veroordeeld, wegens wanbetaling van de, totaal uit de tijd geraakte,TV-kijkvergunning (£ 145.50!) van de BBC. Enkele duizenden mensen hebben hiervoor, in de afgelopen jaren, een gevangenisstraf moeten uitzitten van 3 tot 6 maanden. Elke werkdag verstuurt de BBC 100,000 dreigbrieven het land in.

Is het dan verwonderlijk, dat de groei in hypotheekschuld in de prive-sector, gedurende de laatste paar jaar, ook in Amerika, zelfs na alle superstimuleringsmaatregelen, geen enkele naam mag hebben en 90% lager is dan in 2005?    Geloof in een nieuwe, duurzame krediet- en inflatiecyclus is voor de dommen. Men is al volgepropt met dat duivelse krediet, terwijl deflatie warempel overal toeslaat. Een dramatische, verdere daling van huizenprijzen zit in het vat, wereldwijd, omdat talloze huishoudens de wanhoop nabij zijn, zodra de deflatietrend doorzet. Vergeet niet, dat er slechts 2 mensen nodig zijn om een bepaalde, lagere transactieprijs overeen te komen, die dan de waarde bepaalt van alle andere vaste activa, als verder iedereen geen actie onderneemt. Dus de marktprijs verandert uitsluitend door actie aan de marge, niet omdat er vele verkopers zijn. Onvrijwillige verkopen (‘veilingprijzen’), als deel van een gedwongen schuldensanering (er komen tijdslimieten voor het verlengen van ‘improductieve’ schuld), zijn dan uiteindelijk de klap op de vuurpijl. De geldschieter kan dan komen aankloppen bij degenen, die bij hen in het krijt staan. Het merendeel van de huidige generatie heeft eenvoudigweg geen idee, hoe beroerd voorgaande generaties het hebben gehad, terwijl de toenmalige kredietcultuur lang niet zo verbreid was als nu. Het ‘rood staan’ bij de bank werd in de donkere jaren ‘30 onmiddellijk ingetrokken.

Na de daling van de Nederlandse huizenprijzen sinds 2008 van zo’n 30%, zijn de reele huizenprijzen, na aftrek van inflatie, nog steeds 600% hoger dan het dieptepunt in 1954. De geschiedenis leert, dat reele huizenprijzen, wereldwijd, gedurende periodes van honderden jaren, nagenoeg onveranderd blijven. Dus de onverkwikkelijke aanpassing aan het historisch gemiddelde, is nog nauwelijks begonnen! Tophypotheken zijn nog steeds de wereld niet uit en de vergrijzing verandert het plaatje totaal. Een eigen huis moet dus nu op zijn minst, zo hypotheekvrij zijn als mogelijk, (slechts 10% van de Nederlandse woningen is hypotheekvrij, tegenover 30% in Amerika en Groot-Brittannnie) of anders als de bliksem verkopen! De huidige huizencyclus is onvergelijkbaar met de 50% daling van 1978 tot 1983. De Nederlandse gezinsschuld als percentage van de economie, tegenwoordig een wereldrecord, was destijds veel lager. De relatief hoge besparingen vertragen hoogstens deze fatale, neergaande trend. Als de woonlasten uit de berekening van inflatie zouden worden weggelaten, dan verkeert Nederland reeds in deflatie. Zodra de jaarlijkse salarissen zouden worden aangepast aan een neergaand prijspeil, dan zijn schuldenaren nog niet jarig. Schuld wordt een vloek. De verhuurdersheffing van de overheid helpt bovendien de bestedingen niet. Ga daar maar aan staan!

Laat er geen twijfel over bestaan, dat de instorting van de grondstoffenprijzen sinds 2011 vergelijkbaar is met die van 1922, welke een schulddeflatie veroorzaakte in tal van landen, voordat die toesloeg in de Westelijke wereld, van 1929 tot 1932. De beurshausse in Wall Street tussen 1922 en 1929 (+600%) was het directe gevolg van het onverantwoorde, superstimuleringsbeleid van de paniekerige monetaire autoriteiten, die, net zoals nu, probeerden om destijds de onvermijdelijke schulddeflatie op de lange baan te schuiven. Ook nu weer, verkeren vele Opkomende Landen (en zeker Zuidelijk Europa!) allang in een economische depressie. Zij proberen, voorzover dat mogelijk is, het hoofd boven water te houden, door hun superdevaluaties ten opzichte van de Dollar. Maar hun krediet van duizenden miljarden, steeds duurdere, Dollars doet hen (en vooral het Europese bankwezen!) straks toch de das om. De structurele trends van minder Westerse consumptie en minder globalisatie, zijn uiteindelijk niet meer tegen te houden.

Bovendien exploderen duizenden miljarden aan valuta Carry Trades (valuta-rente-arbitrage) met hefbomen van 300-tegen-1. Deze roekeloze financiele handel krijgt wederom de kous op de kop, net zoals de mythologische Icarus, die voor zijn hoogmoed werd afgestraft, omdat hij te dicht bij de Zon vloog. Maar het echte gevaar schuilt in de onzichtbare, niet-beursgenoteerde Derivaten ($ 700.000 miljard). Weliswaar zijn Credit Default Swaps (CDS), ter waarde van tienduizenden miljarden Dollars, nu beter gereguleerd (verplichte centrale clearing), maar de exponentieel groeiende ‘swaptions’ (opties op de CDS-indices), ter waarde van duizenden miljarden Dollars, zijn (nog) hiervan vrijgesteld. Deze instrumenten dienen om kredietrisico’s te verzekeren. Als de recente Olieschok zou leiden tot een 30% faillissementspercentage in de markt van ‘rommel’-obligaties (High Yield of ‘Junk’), plus eventuele besmetting in andere sectoren, dan staat het internationale bankwezen weer voor het blok. Er moet dan voor honderden miljarden uitbetaald worden. Dit was o.a. de reden, waarom de gigantische AIG (88 miljoen clienten) in 2008 met haar hoofd tegen de muur liep en ‘gered’ moest worden.

Deze film doet denken aan de Russische en Aziatische crisis in 1998 (wat even leidde tot de Westelijke dot-com hausse van 1999, dankzij de vriendelijke Centrale Banken). De huidige reserves van deze landen, die zienderogen slinken, wegen niet op tegen het uitstaande krediet. Maar dit is de Big One! Geen reflatie, ook niet van China, kan opboksen tegen de overcapaciteit en excessieve schuld, die overal zijn ontstaan. In 1873, kwam de grote Amerikaanse spoorweghausse aan zijn spectaculaire einde en ging Jay Cooke and Company, de toenmalige Goldman Sachs, ten onder. De waanzin van de excessieve uitbreiding van het spoorwegnet destijds, had geleid tot minimale rendementen en torenhoge schulden, het geijkte recept voor een economisch debacle. Daarom moeten die heerlijke beurshausses van tegenwoordig, nu worden beschouwd als mythologische sirenes, die de matrozen proberen te verleiden, om zo hun schip te pletter laten lopen tegen de rotsen. Vul je oren met was en bind jezelf vast aan de mast van het schip! Is er lage groei en stagnatie op komst? Dat lijkt nog te mooi om waar te zijn. Veel waarschijnlijker is, dat zich een plotseling onbeheersbare, financiele schokgolf aankondigt, die de wereld overspoelt en onderdompelt in een economische en politieke malaise, net op het moment, dat bijna iedereen staat te juichen. Er leek geen vuiltje aan de lucht tijdens de euforie van 1929, 2000 en in 2007. Maar alle ‘winsten’ verdwenen weer als sneeuw voor de zon, zodra de wereld enige tijd moest doorbrengen op de Intensive Care-afdeling.

DIEDERIK SCHMULL

19 December, 2014

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K

=