DE HAASTIGE VLUCHT IN STAATSLENINGEN

DE HAASTIGE VLUCHT IN STAATSLENINGEN

De stormloop op, vooral langere termijn, niet-vervroegd aflosbare en door een Staat gegarandeerde, en dus ‘veilige’, obligaties, lijkt, tegen de algemene verwachting in, zich te versnellen. Alleen een Staat , niet een onderneming of een prive-persoon, heeft het vermogen tot belastingheffing en, meestal, tot de uitgifte van de eigen valuta. Wordt het de speculanten in riskante activa te heet onder de voeten? Kan het zijn, dat er een verwarrende periode van hardnekkige laagconjunctuur opdoemt? In ieder geval is er 6 jaar na de Grote Financiele Crisis slechts sprake van een uiterst armzalig economisch herstel, wat ver achter blijft bij het gemiddelde van de laatste 50 jaar. En dat, ondanks het meest onorthodoxe monetaire superstimuleringsbeleid aller tijden, met de laagste rente in 500 jaar. Geleidelijk begint het te dagen, dat er zich misschien een sluipende werelddepressie aandient, die door de autoriteiten, met alle mogelijke middelen, in goede banen moet worden geleid. Want het voorkomen van deze depressie, laat staan een duurzaam economisch herstel, lijkt voorlopig onbegonnen werk. Maar dat kan natuurlijk (nog) niet openlijk naar buiten worden gebracht.

Het beleid van Kwantitatieve Verruiming (QE), via de aankoop van obligaties, bestaat uit kredietschepping ‘uit de dunne lucht’ (‘thin air’), waardoor sommigen hun huidige bestedingen kunnen vergroten, zonder dat anderen gedwongen zouden zijn om hun bestedingen te verkleinen. QE is dus niet de reden, dat obligatierendementen en schuldbetalingen zijn gedaald. Integendeel, bij elke aankondiging van nieuwe QE, stegen de obligatierendementen (‘hogere inflatieverwachtingen’), om juist na afloop daarvan weer te dalen (‘inflatie bleef toch dalen, want de Centrale Bank heeft weinig vat op de richting van inflatie’).

Wat zijn ‘normale’ obligatierendementen? In de laatste 50 jaar zijn de obligatierendementen, historisch gezien, juist abnormaal hoog geweest (‘loon- en prijsspiraal’). Kan het zijn, dat de markten, niet de Centrale Banken, zich aanpassen aan de nieuwe realiteit van lage groei, lage inflatie en gedwongen schuldinkrimping, wat kenmerkend was tijdens de decennia, voorafgaand aan 1970?

Als de economische groei het af laat weten in een maatschappij met overmatige schuld, als percentage van de totale economie, en met duizenden, wellicht tienduizenden miljarden aan leningen, die in gebreke zijn, maar nog niet zijn afgeschreven, dan is het zaak om de pijn daarvan over een langdurige periode uit te smeren. Bovendien zullen de lasten van die afschrijving, naarmate de vergrijzing zich voortschrijdt, geleidelijk moeten worden afgewenteld op de steeds kleinere groep van productieve werknemers, vooral in het geval van matige of geen inflatie (want een schuld verdwijnt nooit!). Dat betekent ook, dat een Westerse maatschappij, die nu traditioneel bestaat uit 70% consumptie, de richting opgaat van aanzienlijk hogere besparingen als percentage van het beschikbare inkomen, zoals gebruikelijk zo’n 60 jaar geleden. DAT is de reden van de grote, ‘onverwachte’ daling in inflatie en rente. Want de rentes zijn overal dramatisch gekelderd, inclusief in probleemgebieden, zoals Zuid-Europa en ook in devaluatiegevoelige landen zoals Brazilie. De Federal Reserve doet net alsof het de werelddepressie heeft voorkomen, terwijl die in werkelijkheid door haar wordt ‘gemanaged’.

Wordt dit de grote kater van het generatie-lange schuldgelag? Er is echter niets nieuws onder de zon. Als men worstelt met teveel schuld en een stagnerend gemiddeld inkomen, zal men het rustiger aan moeten doen. De schuldinkrimping kan alleen bij stukjes en beetjes worden bereikt. De meeste Westerse landen, die geen recente geschiedenis hebben van faillissement, zullen niet aarzelen om deze lange weg te bewandelen. Dat betekent structurele economische stagnatie, wat politiek natuurlijk bijzonder onplezierig is! Erger nog, er is sinds 2008 op wereldschaal geen sprake geweest van echte schuldinkrimping. Daarom ligt die schuldinkrimping nog voor ons. Dat is bijzonder positief voor kasgeld en veilige, langere termijn staatsobligaties (die immers 100% uitbetalen op de afloopdatum). Bedrijfsobligaties, laat staan ‘rommelobligaties’ en riskante aandelen, zijn echter andere koek! Over 10 jaar zijn er weer talloze bekende bedrijven, die, vanwege allerlei oorzaken, helaas het onderspit hebben gedolven. Maar bekende, solide landen zullen NIET uit het firmament zijn verdwenen.

DIEDERIK SCHMULL

12 October, 2014

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K.

=