FLIRTEN MET DEFLATOIRE STAGNATIE

FLIRTEN MET DEFLATOIRE STAGNATIE

Welkom in een wereld, waar economisch herstel steeds voor de deur staat. Doe maar net alsof er niets aan de hand is. Een deflatoire economische stagnatie? Geen sprake van! Wat je om je heen ziet, is niet, wat je straks krijgt voorgeschoteld. Straks is alles immers weer koek en ei, want de economie is echt bezig om uit het dal te komen. De meeste knappe koppen zeggen dat. Die zeiden ook, dat de economie allang zou zijn aangezwengeld, terwijl rente en inflatie zeker omhoog zouden gaan, maar, wie weet, dat zit zeker nog in het vat. Centrale Banken hebben alles onder controle. Kijk maar naar de officiele cijfers van het Bruto Nationaal Product van Amerika en Groot-Brittannie, die hoger staan dan 7 jaar geleden, dankzij het soepele monetaire beleid. Nu Europa nog. De Europese Centrale Bank is van plan om de economie een gigantische liquiditeitsinjectie toe te dienen, wat, door de verdeeldheid, even op zich had laten wachten. Verder heeft Japan, de derde grootste economie ter wereld, die het al 22 jaar moet stellen zonder enige nominale groei, een superstimuleringsbeleid en een forse devaluatie achter de rug, wat hun  uitwerking zeker niet zullen missen. Alleen de afkoeling in China kan nog roet in het eten gooien, maar de Staat is oppermachtig en kan een ‘harde’ landing aldaar zeker voorkomen.

Alle sussende woorden van de knappe koppen ten spijt, is de economische groei in de wereld, op jaarbasis, sinds het jaar 1999, dus al 15 jaar lang, niet veel beter dan tijdens de depressiejaren van de dertiger jaren, zo’n 80 jaar geleden. In het jaar 1999, overschreed de totale prive- en staatsschuld van Amerika de drempel van 275% ten opzichte van het Bruto Nationaal Product, terwijl de algemene levensstandaard sindsdien onveranderd is gebleven. De totale Amerikaanse schuld is nu op zo’n 360% aanbeland, Groot-Brittannie is op 500%, de Eurozone op 446% en Japan op een ongekende 650%. Verreweg het grootste gedeelte van die schuld is giftig, levert niets op en is dientengevolge improductief. Het is niet in staat om hoofdsom en rente ooit terug te verdienen. Als het zo doorgaat, zijn de rentelasten, over 10 jaar, van alleen al de Amerikaanse staatsschuld, die van de grote ontwikkelde landen er nog het beste voorstaat, even hoog als die schuld zelf, bij een gelijke rentestand!

Kapitein, er is een navigatieprobleem. Komt er een ijsberg in zicht? Hoelang duurt het nog, voordat de markten alle vertrouwen verliezen in het eeuwig verlengen van de overmatige wereldschuld? Als de wereldeconomie daardoor maar niet op gang kan komen, dan is het flirten geblazen met een deflatoire schuldsanering. Of kan men het spreekwoordelijke conservenblikje gewoon weer een schop geven via ongevenaarde monetaire steunoperaties? Tenslotte lukte het om, sinds de crisis van 2008, het schuldprobleem op de lange baan te schuiven met nog meer schuld. De (zichtbare) wereldschuld steeg liefst van $ 70.000 miljard to $ 100.000 miljard (IMF). Bovendien weet niemand of en wanneer er (weer) een vertrouwenscrisis ontstaat. Maar het wordt wel steeds duidelijker, dat men steeds harder moet lopen om alleen al stil te blijven staan! Beleggers in riskante activa, zoals krediet-gedreven aandelen, grondstoffen, onroerend goed en rommelobligaties (‘junk bonds’) kunnen straks geen oog meer dicht doen. De superactieve Hedge Funds hebben de hoogste hefboom in 5 jaar (2.64-tegen-1!), maar velen kregen het lid op de neus in 2014, door de ‘onverwachte’ daling in obligatierendementen, olieprijs en Japanse aandelen, om maar wat te noemen. Die zullen dus straks wel een toontje lager moeten zingen.

Kan het zijn, dat de wereld de kant opgaat van het 25-jarige drama in Japan? Die kampte immers het eerst met de uitdagingen van superhoge schuld en snelle vergrijzing. Welnu, de Japanse aandelen- en onroerend goedmarkten staan nog altijd 60% beneden het hoogtepunt van 1990. Sinds die tijd, vonden er 14 opgaande markten (Bullmarkten) plaats van meer dan 20%, die allemaal in tranen zijn geeindigd!

Ondertussen blijven inflatie en rente, met onderbrekingen, in een hardnekkige, lange termijn neergaande trend, waardoor solide staatsobligaties (ook de Japanse JGB’s!) hun rol als liquide vluchthaven meer dan ooit hebben bewezen. Maar de overmatige schuldpositie heeft ook geleid tot een vermindering van de omloopsnelheid van het geld (‘velocity’), oftewel de gemiddelde frequentie, waarmee geld in een bepaalde tijdsperiode wordt uitgegeven. Die omloopsnelheid is in de ontwikkelde landen het laagst in 60 jaar! De liquiditeitscreatie van de Centrale Banken (QE) maakte weinig uit en werd voornamelijk aangewend voor speculatieve doeleinden via Carry Trades: vooral het lenen in een valuta met lage rente en de omwisseling daarvan in een valuta met hogere rente via de obligatiemarkt, met een hefboom van 100 tot 300 tegen 1. Op die manier kan het bankwezen, met haar minimale eigen vermogen (hefboom van minstens 25-tegen-1), na elke, regelmatige, bankcrisis, weer wat bijspijkeren. Verder is de Money Multiplier, de kredietverstrekking door het bankwezen, op basis van een overschot aan reserves, het laagst in 100 jaar! En dat terwijl, in de praktijk, het bankwezen, niet de Centrale Bank, verantwoordelijk is voor 97% van de geldsomloop in de vorm van krediet en deposito’s, zonder een reserve-overschot vooraf (de mythe van Fractioneel Bankieren!) De Centrale Bank zorgt achteraf ervoor, dat het bankwezen zo’n overschot krijgt ‘uit de dunne lucht’. Geen wonder, dat de fundamentele groei het zo heeft laten afweten. Overmatige schuld is dus het Zwaard van Damocles! Daarom zijn degenen, die aan de touwtjes trekken, voortdurend bezig om kredietbubbels op te blazen, waardoor de massa in de waan wordt gebracht, dat het nog zo slecht niet gaat. De kuddegeest van de massa zorgt ervoor, dat het Grote Geld de buit kan binnenhalen, voordat het weer te laat is. Want elke bubbel barst.

Er gaan natuurlijk geluiden op om de geldcreatie van het bankwezen over te hevelen naar de Centrale Banken. Het is, in de praktijk, echter ‘vestzak-broekzak’, want wie was er achter de oprichting van die Centrale Banken zo’n honderd jaar geleden? Juist, het bankwezen zelf. In tegenstelling tot de algemene mening, heeft het bankwezen nooit de zeggenschap over de Centrale Banken opgegeven. Daarom zijn Centrale Banken ‘onafhankelijk’ en niet deel van de Staat. Er staan vele gevestigde belangen op het spel. Bovendien kan men stellen, dat het bankwezen, in theorie, veel efficienter kan reageren op de eventuele kredietbehoefte van de maatschappij. Stel je voor, dat men afhankelijk zou worden van de besluiten van een paar Centrale Bankiers! Alsof die de wijsheid in pacht zouden hebben. Maar het huidige systeem heeft er wel voor gezorgd, dat de top 1% een onvoorstelbare rijkdom ten deel viel. Acute ongelijkheid is een veeg teken en een gevaar voor het evenwicht in de maatschappij. Pas op voor het volk, dat op een gegeven moment de hooivork uit de kast haalt!

DIEDERIK SCHMULL

20 October, 2014

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K.

=