TIP: DE LIQUIDITEITSBUBBEL SPAT UIT ELKAAR

(TIP): DE LIQUIDITEITSBUBBEL SPAT UIT ELKAAR

Maar niemand weet wanneer de extreme monetaire stimuleringsmaatregelen eindigen in een regelrechte catastrofe. Centrale Banken mogen dan in eerste instantie heldhaftig de wereld hebben behoed voor een depressie, maar laat er geen twijfel over bestaan, dat de held in het klassieke toneel meestal in het vierde bedrijf ondergaat, na het begin van de ontknoping. De duizenden miljarden, die in de afgelopen paar jaar door de Centrale Banken in het leven zijn geroepen, hebben geleid tot buitensporige speculaties, waardoor het financiele systeem uiteindelijk in al zijn voegen kraakt en ernstig uit zijn evenwicht raakt. Juist omdat structurele tekortkomingen niet werden aangepakt, is de wereld nu gevaarlijker dan ooit.

Natuurlijk kunnen de optimisten gelijk krijgen, dat de beurshausse nog lang niet voorbij is. Maar de tragedie, die daarop volgt, zal de welvaart wegvagen. Het gevierde liquiditeitsmonster kan men op een gegeven moment niet meer onder controle houden. Denk maar eens terug aan Benjamin Strong, destijds hoofd van de Federal Reserve van New York, die in 1927 een beetje (‘coup de’) whisky toediende aan de aandelenmarkt door de aankoop van Treasuries, de verkoop van de Dollar en de gigantische uitbreiding van goedkoop krediet. De markten beleefden een dronken roes van enkele jaren, terwijl de meeste deskundigen van die tijd het economische onheil niet zagen aankomen. ‘Er komt nooit meer een crash’ (John Maynard Keynes - 1927), ‘welvaart en vrede overal’ (President Coolidge - 1928), en ‘een crash is uitgesloten’ (Professor Irving Fisher - 1929) waren de typische uitspraken, die de massa in slaap deden sussen. Daarom is de extreme monetaire verruiming, die heeft plaatsgevonden en die tegenwoordig nog vrijwel onverminderd wordt voortgezet, een rampzalige maatregel van de eerste orde! Wacht maar tot de beloofde Gouden Bergen slechts een muis baren en het verwachte economische herstel een illusie blijkt. De Grote Depressie, die de wereld dan weer te wachten staat, zal wederom door de beleidsmakers worden weggewuifd, voordat zij roemloos plaats moeten maken voor de angstaanjagende populisten.

Ondergetekende was een van de zeer weinigen, die bleef vasthouden aan het scenario van steeds lagere rentes en obligatierendementen op basis van de wereldwijde deflatoire ontwikkelingen. Nu dit scenario onlangs op dramatische wijze werkelijklheid is geworden, kan men terecht gaan twijfelen aan het komende economische herstel. De aandelenbeurzen waren op dat herstel allang vooruitgelopen, terwijl riskante activa, zoals gepeperde ‘hoogrenderende’ rommelobligaties, bleven dansen om het Gouden Kalf. Is het echt wel zo zeker, dat de hyperactieve Centrale Banken ook dit keer zullen bijspringen met een nieuwe ronde van whisky om het eventuele deflatiegevaar af te wenden? Het ziet er veeleer naar uit, dat het met schuld beladen Westen, hoe dan ook, steeds meer op weg is naar een soort ‘Japanificatie’, gepaard gaande met enkele ‘verloren’ decennia! Slechts weinigen kunnen dat openlijk toegeven, maar de spectaculaire waardestijging in kwaliteitsobligaties en Treasuries, zelfs na een triomftocht van ruim 30 jaar, moet de eeuwige optimisten toch te denken geven.

DIEDERIK SCHMULL

25 Mei, 2014

WESTCLIFF-On-SEA

TIP: DE MALLEMOLEN IS DOLGEDRAAID

TIP: DE MALLEMOLEN IS DOLGEDRAAID

Elke vorm van discipline heeft men in de markten laten varen. Waarderingen waren al geruime tijd van ondergeschikt belang. Men werd op hol geslagen door de internationale jacht op het Grote Geld, dat zijn anoniemiteit en belastingvrijdom overal dreigt te verliezen en daardoor het banksysteem vaarwel probeert te zeggen. Tegelijkertijd blijken beursgenoteerde bedrijven lekker met ‘goedkoop’ geleend geld voor meer dan $ 1000 miljard aan eigen aandelen te hebben ingekocht. De beurskoers bepaalt immers de hoogte van de bonus voor het bestuur. En wat extra schuld is zo heerlijk aftrekbaar van de belastingen, nietwaar? Kunnen er nog even enige kanjers van fusies of overnames worden doorgedrukt? Want dan is het pas echt kassa voor de betrokkenen!

Maar als een donderslag bij heldere hemel is zoiets voorbij. Alle mooie verhalen over het komende economische herstel van de bekende deskundigen ten spijt, lijkt het tegenovergestelde te gebeuren. Geen Centrale Bank schijnt dan meer vat te krijgen op de plotselinge en onvoorspelbare paniekaanvallen, die zich als de bliksem op het marktplein verspreiden. Onverwachts is slecht nieuws geen goed nieuws meer, want het quasi-almachtig monetair beleid schiet tekort en verliest de controle over het marktgebeuren.

Er is al sprake geweest van een felle ‘interne’ marktcorrectie in de cyclische en favoriete ‘groei’-aandelen (Twitter: minus 50%), terwijl de Dow Jones index nieuwe hoogtepunten bereikte. Een lieveling als Apple struikelde al eerder, in 2012 - 2013 met liefst 43%, ookal trad er sindsdien een herstel op. De recente spectaculaire rendementsdaling en waardestijging in lange termijn Treasuries en kwaliteitsobligaties echter, tegen de algemene verwachting in, zijn een teken van extreme angst voor deflatie in de naaste toekomst. Deze waarschuwing spreekt boekdelen. De internationale obligatiemarkt is driemaal zo groot als de aandelenmarkt (McKinsey) en heeft traditioneel een betere neus voor wat er echt komen gaat.

Misschien begint het te dagen, dat de structurele, deflatoire trends vanwege uitzonderlijke inkomensongelijkheid, onvermijdelijke schuldsanering, snelle vergrijzing en geo-politieke risico’s, de overhand dreigen te nemen. De ECB mag dan binnenkort overstag gaan met een soort monetaire verruiming (QE), voorzover dat niet indruist tegen het EU-verdrag, tegelijk met een eventueel ‘negatieve’ rente, maar de ervaring van de Amerikaanse QE heeft geleerd, dat het in eerste instantie gepaard gaat met stijgende obligatierendementen, vanwege hogere inflatieverwachtingen. Dit zou een halt toeroepen aan de onterechte hausse in de staatsobligaties van de zwakke lidstaten in de Eurozone. De Eurocrisis is zo weer terug van weggeweest.

Hoelang neemt men de officiele economische groei-cijfers van CHINA nog serieus? De Shanghai beursindex is in de afgelopen 7 jaar niet voor niets al 67% gedaald. Stel, dat de markten zich eensklaps realiseren, dat de duizenden miljarden aan internationale korte termijn kredieten en ‘Carry-Trades’ (Dollarkredieten voor de aankoop van Chinese activa) aldaar, op de tocht komen te staan?

Niemand kan voorspellen of de markten nog eens verdubbelen, als eenmaal schoenpoetsers en kappers niet meer over de weersomstandigheden, maar - God moge dat behoeden! - over aandelentips gaan praten. Alle symptomen van een uiteindelijke top in beursindices, vergelijkbaar met die in 1929, 1937, 1972, 1987, 2000 en 2007, zijn echter allang aanwezig. Als een dergelijke beurshausse misgaat, dan blijken aandelen vaak heel lang, soms wel decennia, zeker reeel, na aftrek van inflatie, totaal uit de gratie te geraken. Voorbereid op ‘THE BIG ONE’?

DIEDERIK SCHMULL

16 Mei, 2014

WESTCLIFF-On-SEA, U.K.

DE ONTKENNINGSFASE EN DAARNA

TIP: DE ONTKENNINGSFASE EN DAARNA

Een historisch ultralage marktrente, al 5 jaar lang in de belangrijkste Westerse landen en in Japan, al 20 jaar lang. Er is hier sprake van een noodsituatie, want een rente van beneden de 2% was nog nooit eerder voorgekomen. Geeft dit toegang tot het beloofde land van een hopelijk pril economisch herstel, ondanks de grootste kredietbubbel aller tijden? Kapitein, er is een probleem. De veel lagere dan verwachte inflatie-cijfers hebben tot gevolg, dat schuldenaren reeel, na aftrek van inflatie, te kampen hebben met steeds hogere rentelasten.

Maar een nieuwe economische opleving met hogere inflatie en rente is toch een kwestie van tijd? Er zijn inderdaad strohalmen, maar het vertrouwen bij het bedrijfsleven om investeringen te doen voor de langere termijn is nog ver te zoeken. Het verwacht rendement in de obligatiemarkt blijkt nog steeds hoger te worden ingeschat. Ondanks de algemene mening, zijn de rendementen in kwaliteits- EN in ‘rommel’-obligaties verder gedaald (met een dienovereenkomstige waardestijging). Een nieuwe kredietcyclus met spotgoedkoop geld ligt toch voor de hand? Vaak blijken economische modellen niet te leiden tot de gewenste uitkomst.

Alsof de huidige generatie, in tegenstelling tot alle vorige generaties, een manier heeft uitgevonden om te zorgen voor een ‘zachte’ landing, na een periode van excessieve schuld. Maar het voorspellen van menselijk massagedrag is onmogelijk. Sinds de financiele crisis van 2008 is de wereldschuld als percentage van de totale economie verder tot ongekende hoogte gestegen. Men kan gerust stellen, dat insolventie, het financieel onvermogen om aan de verplichtingen te blijven voldoen, opdoemt. In de volgende liquiditeitscrisis rent Jan en alleman tegelijk naar de uitgang en dan blijkt pas weer, dat markten bevriezen. De ontkenningsfase is voorbij, zodra alles in rook opgaat.

Er is een collectief bewustzijn, dat alles NIET koek en ei is en dat de onvermijdelijke schuldsanering slechts is uitgesteld. Na de ontkenningsfase, blijkt de wereld opeens een stuk armer. Er wordt natuurlijk openlijk gespeculeerd over een mogelijke ‘orderlijke’ schuldsanering via een geldhervorming (‘reset’) of zelfs ‘directe’ schuldmonetisering  via hyperinflatie. Maar waarschijnlijker is, dat de instorting plotseling uit de lucht komt vallen, net zoals vroeger. Dan is het puinruimen geblazen. Daarom is de Bullmarkt in kwaliteitsobligaties en Treasuries nog lang niet voorbij, want die markt gaat NOOIT dicht. Telkens als de financiele wereld gebukt gaat onder te hoge schuldhefbomen en te ingewikkelde nepproducten als gevolg van hebzucht en stommiteit, is een vertrouwenscrisis niet ver weg. Men trekt bar weinig lering uit vorige crisissen. Maar in een crisis is verhandelbaarheid uitsluitend voorbehouden aan een heel klein aantal beleggingen

.Hoelang kan de omgekeerde wereld nog voortduren, waarbij brave spaarders het gelag moeten betalen en failliete schuldenaren vrijuit lijken te gaan? Het huidige beleid van eeuwige nul-rente betekent straks het onafwendbare einde van pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen, die hun beloftes niet meer kunnen nakomen. Komt er een collectief faillissement op ons af, omdat men weigert de verdoving van de patient te beeindigen? Geen wonder, dat 5 jaar na de laatste crisis, de wereldeconomie NIET uit de startblokken raakt.

DIEDERIK SCHMULL

8 Mei, 2014

WESTCLIFF-On-SEA