HET VAGEVUUR KOMT NADERBIJ

HET VAGEVUUR KOMT NADERBIJ

Voor wat, hoort wat! Volgens eeuwenoude overlevering zouden de zielen eerst moeten worden gezuiverd van alle zonden uit het verleden. Dan zou er pas kans zijn op toegang tot de Hemel. Ontsnapping uit de onderwereld zou nu eenmaal aan bepaalde voorwaarden gebonden zijn. In ieder geval, gaat een mensenleven bijna nooit van een leien dakje. Zelfs niet, als men is geboren met een zilveren lepel in de mond! Daarom is ieder mens niet zonder, vaak goedbedoelde, onvolkomenheden, waarover uiteindelijk geoordeeld zou kunnen worden. Een typische menselijke karaktertrek is iets voor niets. Want zodra iets te mooi lijkt om waar te zijn, is de gemiddelde mens er als de kippen bij. Maar die neiging kan hem duur te staan komen.

Het is weer zover. Negatieve rente breidt zich nu, als een lopend vuurtje, uit over de gehele wereld. Sinds mensenheugenis, is dat nooit in zo’n mate voorgekomen en het gehele financieele systeem kan daardoor in vlammen opgaan. Dus men krijgt  geld cadeau, als men een krediet afsluit? Een loterij zonder nieten? ‘Iets voor niets’ zou nu een dienst zijn, waar een vergoeding tegenover staat? Tegelijkertijd zouden spaardeposito’s, via negatieve rente, grondig worden leeggeplunderd? Een kind kan op zijn vingers natellen, dat, op den duur, een ondenkbaar onheil opdoemt.

De monetaire autoriteiten houden er een mentaliteit op na van: ‘we zien wel, waar het schip strandt’. Negatieve rente en negatieve obligatie-rendementen zijn wel degelijk voornamelijk te danken aan de Kwantitatieve Verruiming (QE), waarbij, tot nu toe, zo’n $ 5000 miljard aan obligaties, met bepaalde afloopdata (duration), werden omgeruild voor kasgeld, zonder afloopdatum. Dit heeft geleid tot een tekort aan ‘veilige’, eersteklas obligaties, die nodig zijn voor kapitaal- en onderpand-doeleinden, vooral in het licht van de strengere regelgeving. Sinds de financieele crisis van 2008, lijkt de jaarlijkse omvang van zulke ‘veilige’ activa met liefst 90% te zijn ingekrompen (Watt - BlackRock). Het, alom bejubelde, monetaire superstimuleringsbeleid, met zijn schaamteloos ‘vermogens-effect’ voor de bezittende klasse (de top 1%), heeft dus de instorting van obligatie-rendementen, en de dientengevolge waarde-vermeerdering van obligaties, versneld. Die ‘onverwachte’ daling van obligatierendementen was, sinds 1981, in gang gezet door het vooruitzicht van een structurele trend naar steeds lagere inflatie en zelfs deflatie, in een wereld, vol van excessieve, improductieve en exponentieel stijgende schuld, gigantische overcapaciteit en toenemende vergrijzing.

De meeste waarnemers hebben nog steeds niet door, dat de vraag naar vastrentende waarden van topkwaliteit voorlopig niet van voorbijgaande aard is. Verzekeraars zijn immers verplicht om bepaalde activa te kopen, die afgestemd zijn op hun toekomstige verplichtingen. Zulke vermogensbeheerders, met liefst $ 40,000 miljard onder hun hoede, zijn genoodzaakt om jaarlijks minstens $ 3,500 miljard van de obligaties, die worden afgelost, te herinvesteren in nieuwe obligaties. Nog afgezien van nieuw vermogen, dat belegd moet worden! Daarnaast zijn er andere partijen, zoals de pensioenfondsen, met naar schatting $ 20,000 miljard aan vermogen onder beheer, die wat meer vrijheid van handelen hebben. Maar die hebben jaarlijks minstens $ 500 miljard te herbeleggen in ‘veilige’ obligaties. En dat terwijl er bijvoorbeeld in 2015, voor slechts $ 700 miljard aan dergelijke obligaties gekocht kan worden! Want bedrijven geven dit jaar zo’n $ 1000 miljard aan ‘investment grade’ obligaties uit en overheden minus $ 300 miljard. Daarom is er een tekort, dit jaar alleen al, van $ 3,300 miljard aan ‘veilig’ en verhandelbaar papier! Het spreekt vanzelf, dat al die ‘gedwongen’ kopers van obligaties daarvoor ‘duur’ moeten betalen, desnoods met nul- of negatieve rendementen.

Bovendien zijn, sinds de crisis van 2008, investeringen in obligaties elk jaar overal flink verhoogd, vooral door strengere reguleringen. Mocht, in 2016, het monetair beleid van de Federal Reserve en de Bank of England enigszins ‘verkrappen’ (waarbij de opgekochte obligaties, die afgelost worden, niet zouden worden herbelegd), terwijl de Europese Centrale Bank en de Bank of Japan onverminderd doorgaan met hun Kwantitatieve Verruiming (QE), dan is het tekort aan obligaties altijd nog $ 1,700 miljard. Pas in 2017 is er kans op een soort ‘evenwicht’, waardoor obligatie-rendementen weer zouden kunnen stijgen, met een dientengevolge ‘waardedaling’ (met dank aan BlackRock voor de voorafgaande schattingen). Dat is dan, of veel eerder, volgens velen, ook het uur van de waarheid voor de aandelen- en onroerend goed markten.

Geleidelijk gaan bij velen de ogen open, dat men straks niet snel genoeg in een reddingsboot kan springen. Is er, bij een eventuele, wellicht decennia-lange, structurele economische stagnatie, echt wel kans op een duurzame ‘normale’, hogere rente? Zonder excessieve schuldsanering oftewel het vagevuur, is er immers geen noemenswaardige economische groei. En ook niet zonder een nieuwe Baby Boom! Of steekt er opzet achter het uiteindelijk laten omvallen van pensioenfondsen en verzekeraars, die niet meer aan hun verplichtingen kunnen voldoen? Is een nieuwe financieele crisis, liefst in het kwadraat, niet de ideale voedingsbodem voor een herboren monetair systeem, een ‘Reset’, welke volgens sommigen wel van pas zou kunnen komen? Samenzweringstheorieen zijn meestal de moeite niet waard, maar tegelijkertijd had bijna niemand zich kunnen voorstellen, dat men dit ooit zou meemaken. Hoe heeft men het zover laten komen? Men kan niet genoeg waarschuwen voor de mogelijk onbedoelde gevolgen van de bedenkelijke monetaire experimenten van de schijnbaar knappe economische kopstukken, met hun ‘wonder’- modellen.

Het meest zorgwekkende is, dat de meeste waarnemers weigeren te luisteren naar wat de obligatiemarkt ons probeert te vertellen.  Zij stellen eenvoudigweg, dat, volgens hun model (!), het rendement 2% of hoger zou moeten zijn en maken dezelfde fout als zovelen met de Japanse staatsobligaties (JGB’s), waarvan het rendement, tegen hun verwachting in, al ruim 20 jaar lang is blijven dalen. Zij proberen, tegen beter weten in, de markt de les te lezen! Tijdens de massieve deflatie tussen 1929 en 1934, toen het gemiddelde prijspeil instortte met 22%, hadden korte-termijn Amerikaanse Treasuries slechts gedurende een tweetal maanden, een negatief rendement, terwijl Treasuries van 3 tot 5 jaar altijd hun positief rendement bleven behouden. Het deposito-garantiestelsel werd in Amerika pas in 1933 van kracht (Federal Deposit Insurance Corporation - FDIC), dus een bankdeposito was toen bijzonder riskant. Meer dan 10,000 banken sloten in Amerika hun deuren tussen 1930 en 1933. En toch was er bijna geen sprake van negatieve Treasury-rendementen!

Daarom is de angstaanjagende conclusie, dat er een werelddepressie in zicht komt, erger dan de jaren ‘30. Dit is totaal niet in het vizier van de meeste waarnemers en beleidsmakers, die immers niet verder terug plegen te kijken dan zo’n 30 jaar. Dit is ook niet, wat de meesten willen aanhoren. De totale schuld als percentage van de wereldeconomie is tegenwoordig zoveel groter dan 85 jaar geleden, exclusief derivaten, en een veel groter vagevuur dan de laatste depressie, maakt derhalve zijn opwachting. De historisch lage obligatie-rendementen, vooral in Europa (waar het deposito-garantie-stelsel immers een wassen neus is), duiden op onvoorstelbare, beroerde en chaotische tijden, die we, met z’n allen, moeten doorkomen. Alle andere verklaringen voor deze alarmerende ontwikkeling, zoals ‘frontrunning’ de obligatie-aankopen van de Centrale Bank, worden er met de haren bijgesleept om de wereld in slaap te sussen. Er is heus veel meer aan de hand. Wakker worden!

DIEDERIK SCHMULL

23 Mei, 2015

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K.

==