VERDER VAN HUIS DAN OOIT

VERDER VAN HUIS DAN OOIT

Blind optimisme is voorbarig. De echte economie komt niet op gang. De wereld probeert, met superlage rente, de stijgende historische schuld met zich mee te torsen. De problemen van de Grote Financiele Crisis van 2008, wachten nog op een oplossing, goedschiks of kwaadschiks. Het experimentele monetaire beleid van kwantitatieve verruiming (QE) zorgde voor uitstel, geen afstel. Bovendien schijnen talloze politieke brandhaarden zich uit te breiden, wat de economische onzekerheid verder vergroot. Een stabiele, welvarende wereld, die in de jaren ‘80 en ‘90 even binnen handbereik lag, vanwege toenemende ‘globalisering’, is verder van huis dan ooit tevoren! Een spectaculaire, nieuwe systeemcrisis komt, al slaapwandelend, op ons af.

Geen wonder, dat de 1000 grootste, beursgenoteerde ondernemingen van de wereld, kasposities hebben opgebouwd, die nu bijna 100% hoger zijn dan 6 jaar geleden, zelfs na een gigantische inkoop van eigen aandelen (‘financial engineering’ - verhoogt de winst per aandeel, zonder omzetvergroting) en na een reeks van bedrijfsovernames. Centrale Banken zorgden met hun liquiditeitsinjecties voor een kunstmatig beleggingsklimaat (koop: ‘momentum’, ongeacht beleggingsmerites), dat echter niet eeuwig kan zijn. Daarom is er zoveel onzekerheid over de langere termijn, wat funest is voor bedrijfsinvesteringen. De meest gehate beleggingen aan het begin van 2014, zoals de 30-jarige Amerikaanse Treasuries, beleefden een forse opwaardering, de zoveelste in een Bullmarkt, die al sinds 1980 weigert de geest te geven. De reden is, dat de 60-jarige Westelijke inflatie- en kredietcyclus alle tekenen vertoont van een roemrucht einde door een fatale combinatie van een verdere instorting van de geldsomloop, excessieve schuldenlast, kredietinkrimping, kapitaals- en handelsrestricties (sancties!) en demografische trends. Als dat zo is, dan is kasgeld, in tegenstelling tot de algemene mening, ‘koning’. De knapste koppen in de klas met hun vernuftige, meestal op het verleden gebaseerde, financiele modellen, zullen tevergeefs uitkijken naar de grote rotatie van conservatief naar riskant gedrag. De crisis is niet voorbij, maar pas begonnen. Na de verdoving, volgt altijd de realiteit.

‘Financiele repressie’, om via een bepaald rentebeleid de staatsschuld te verminderen, tegelijk met politiek gevoelige bezuinigingen en belastingverhogingen, is in volle gang. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft nu officieel een negatieve rente doorgevoerd bij de deposito’s, die door de Europese banken bij haar worden aangehouden. De banken, op hun beurt, zullen de kosten hiervoor moeten afwentelen op hun clienten. Een banksaldo maakt daardoor straks automatisch een reeel en nominaal verlies. Tegelijkertijd hebben talloze kortere termijn staatsleningen al negatieve rente, waardoor men de staat moet betalen voor de eer om het geld aldaar veilig te stallen. De volgende stap is kapitaalcontroles. Alle optimistische, meerjarige schattingen over de komende ‘wereldgroei’ kunnen dan de prullenbak in. Want kapitaalcontroles zijn nooit ‘tijdelijk’! In de praktijk duren die vaak decennia.

De ene valse dageraad zal volgen op de andere, aangemoedigd door de bekende beleidsmakers, maar er is geen economisch herstel in zicht. Er is juist sprake van een absolute noodtoestand. Het echte risico van het financiele systeem is zo aanzienlijk, dat de wereld, maar vooral Europa, niet ver weg is van een algehele banknationalisatie. Pas daarna kan de onherroepelijke sanering volgen, omdat niemand zicht heeft op de werkelijke stand van zaken. Er bestaan duizenden miljarden aan leningen, die in gebreke zijn gebleven (NPL’s, non-performing loans) of andere investeringen, die moeilijk kunnen worden gewaardeerd. Al dit ‘giftig’ oud zeer is op grote schaal weggemoffeld, vooral via derivaten. Uiteindelijk zijn de belastingbetalers toch de klos, terwijl de rekeninghouders (die immers crediteuren zijn), via ‘Bailins’, een groot offer zullen moeten brengen. De hoop is, dat de afschrijving van deze ‘geerfde’ schuld (‘legacy debt’), die misschien wel 10 tot 30% van de wereldeconomie bedraagt, kan geschieden over een periode van enkele decennia, via het belastingsysteem. Nee, de schuld verdwijnt nooit. En een internationale monetaire ‘reset’ vereist overeenstemming, met bij voorkeur een almachtige partij, die het doordrukt, zoals Amerika destijds in het geval van Bretton Woods in 1944. Die overeenstemming is tegenwoordig ver te zoeken. Het is een ‘ieder-voor-zich’ wereld geworden, waarbij de na-oorlogse gevestigde orde geen vat meer heeft op de gang van zaken.

DIEDERIK SCHMULL

15 September, 2014

WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K.