GEEF DE SCHULD MAAR AAN DE DOOS VAN PANDORA

GEEF DE SCHULD MAAR AAN DE DOOS VAN PANDORA


De vrouw Pandora kreeg in de Griekse mythologie een eigenschap, die geen enkele sterveling had: nieuwsgierigheid. Nieuwsgierigheid naar de inhoud van een doos, waarin alle onheil van de mensheid zat opgesloten. Maar nieuwsgierigheid is moeilijk te bedwingen en de doos bleef natuurlijk niet dicht. Dat was het einde van het kommerloze bestaan van de mensheid. Alleen de hoop op iets anders kon nog in de doos bewaard blijven.

Nieuwsgierigheid kan de mens vaak noodlottig worden. De huidige communicatie-revolutie van internet en sociale media heeft van de wereld een dorp gemaakt, waardoor men zijn neus steekt in andermans zaken en zich te weinig concentreert op de eigen situatie. De eigen situatie uit het oog verliezen is heel belabberd. Het leven is toch al zo kort, ondanks de steeds langere gemiddelde levensverwachting van tegenwoordig.

Niemand zal tegenspoed bespaard blijven. Daarom is een obsessie om eventuele tegenspoed het hoofd te bieden, de enige juiste strategie, die de beste nachtrust verschaft. Zo'n strategie is niet tijdsgebonden. Beter te vroeg dan te laat. Maar die strategie is vaak het tegenovergestelde van wat de algemene mening is, met name van deskundigen, hooggeplaatsten en reguliere media.

De beleggingen bij uitstek voor de langere termijn, vooral voor het Grote Geld, blijven de 30-jarige Amerikaanse Treasury, de NUL-coupon daarop (STRIP), en kasgeld in Amerikaanse Dollars. Er bestaat een record aantal 'short'-posities in deze beleggingscategorieen van beleggers, die erop rekenen, dat een waardedaling daarvan onvermijdelijk is. Maar dit zal totaal onjuist blijken!

In werkelijkheid is er sprake van een toenemende kans op deflatie en recessie voor de wereldeconomie, inclusief de Amerikaanse. De wereldschuld heeft bijna overal een extreme hoogte bereikt, waardoor economische groei, inclusief de Amerikaanse, structureel steeds meer aan kracht verliest, ondanks tijdelijke oplevingen. De gemiddelde economische groei van elke periode van 5 jaar, in de laatste 60 jaar, is steeds verminderd. Een harde landing is uiteindelijk onontkoombaar.

Bij de volgende harde landing zullen Goud en het Eigen Huis niet onberoerd blijven. Bij elke crisis moet de waarde van beiden het weer ontgelden, maar er zijn beleggingscategorieen, die toch een plaats verdienen in een vermogen, ongeacht de prijs. De mens heeft, door de eeuwen heen, bepaald, dat Fysiek Goud beschouwd kan worden als het 'echte' geld. Maar men moet de officieele marktprijs kunnen negeren en een onverhoopte prijsdaling van 50% op de koop toe kunnen nemen. Ook het Eigen Huis (met eigen grond, geen erfpacht), mits hypotheekvrij, is een noodzakelijk onderdeel van een vermogensstrategie. Versnelde aflossing van een eventuele hypotheek is een eerste vereiste in de komende periode van deflatie. Want dan kan men tegen een 'stootje' en voorkomt men 'onder water' te geraken, waarbij de hypotheek hoger is dan de verkoopwaarde.


(Wellens - FTM, 17 November, 2018): EIGEN HUIS, EEN PLEKJE ONDER WATER

https://www.ftm.nl/artikelen/aflossingsvrije-hypotheek?share=1

Sinds 1981, is het rendement van de 30-jarige Treasury gedaald van 15.21% naar 3.32% (26 November, 2018), met een dienovereenkomstige waardestijging. Het laagste rendement ooit (2.11%) was in Juli, 2016. Is deze 37-jarige neergaande trend in rendement nu definitief voorbij? Zullen inflatie en economische groei nu echt kunnen worden opgevijzeld? Zal de omloopsnelheid van het geld, een voorwaarde voor structurele inflatie, zich eindelijk kunnen herstellen vanaf een 60-jarig laagtepunt? Dat is een illusie in een tijd van wereldwijde overcapaciteit, excessieve schuld en toenemende vergrijzing. Hogere wereldschuld zet steeds minder zoden aan de dijk, wordt steeds minder productief en drukt daarom de omloopsnelheid van het geld in de gehele wereld voortdurend naar beneden. De groei van de totale geldhoeveelheid (M2) is overal in een scherp neergaande trend, inclusief in China.

Daarom is het rendement van de 30-jarige Treasury, in de komende jaren, met onderbrekingen, op weg naar 1.50% of lager, een daling van liefst nog eens 50%, met een dienovereenkomstige waardestijging. Het huidige rendement van 3.32% zal later heel royaal blijken in het huidige, structureel deflatoire, klimaat.





Het rendement van de 30-jarige Amerikaanse Treasury in de laatste paar jaar en in de afgelopen 37 jaar (Tradingeconomics.com)(26 November, 2018). Na een financieele crisis, zoals die van 2008, is het te verwachten, dat het rendement van langere staatsobligaties veel langer blijft dalen dan algemeen verwacht. Het rendement van Japanse staatsobligaties ('JGB's') is al 29 jaar, na de paniek van 1989, in een dalende trend. Elke 'short'-speculatie op een eventuele stijging van dat rendement is vergeefs gebleken (vandaar de term: 'widowmaker'), ookal omdat de Bank of Japan, met haar oneindige middelen, massaal aan de koopkant bleef. Niemand kan het opnemen tegen een Centrale Bank.




Vergeet vooral niet, dat de vergrijzing in de ontwikkelde landen zich in de komende 10 jaar VERSNELT. Dat is heel deflatoir, want 50-plussers dragen steeds minder bij aan consumentenbestedingen, welke 70% uitmaken van een typische ontwikkelde economie. Japan is, in dat opzicht, ons 15 jaar vooruit.


(GURUFOCUS.COM): Bij een normale RENDEMENTSCURVE is het rendement van Treasuries met langere looptijden altijd hoger dan die met kortere looptijden, vanwege het verschil in risico. Maar als de rendementscurve afvlakt, waarbij het rendement van lange en korte looptijden niet veel meer verschilt, of zelfs wordt omgekeerd ('inverted'), waarbij het rendement van lange looptijden beneden die van korte looptijden terecht komt, dan kan dat een waarschuwingssignaal betekenen voor economische activiteit. Want dan wordt bankkrediet schaarser. Banken verdienen immers hun geld door 'kort' te lenen en 'lang' uit te lenen. Het is raadzaam om dit in de gaten te houden. In 2008 werd de omgekeerde rentecurve door de Federal Reserve weggewuifd, net voordat Lehman Brothers failliet ging en net voordat de Grote Financieele Crisis uitbrak. Het is nu een kwestie van tijd, voordat de huidige rendementscurve 'omgekeerd' wordt.




(BLOOMBERG): Let op de recente instorting van de olieprijs (blauw), met als voornaamste oorzaak de achteruitgang van de vraag uit China, de grootste olie-importeur ter wereld. Er is nu grote kans, dat het rendement van de 30-jarige Treasury zal dalen, als gevolg van veel lagere economische groei en inflatie in de gehele wereld in 2019.




(BLOOMBERG): Het rendement van de 10-jarige Amerikaanse Treasury lijkt een technisch patroon te vertonen van een 'dubbele top'. Dat kan heel positief worden voor de waardering daarvan in 2019.

Amerikaanse Treasuries, die het noodzakelijke onderpand vormen voor het internationale Dollarcentrisch kredietsysteem, zijn de enige veilige haven bij uitstek voor het Grote Geld, vooral vanwege de verhandelbaarheid vergeleken met enig ander papier. De enige andere vergelijkbare alternatieven zijn de 30-jarige Duitse staatslening ('Bund'), met een rendement van nauwelijks 1.01%, en de 30-jarige Nederlandse staatslening, met een rendement van amper 1.08% (26 November, 2018). Maar die staatsobligaties zitten gevangen in de Eurozone, een onvolmaakte monetaire unie, die aan een infuus ligt van de ECB, die 80% van alle veilige Europese staatsobligaties in handen heeft. Bovendien wordt de Duitse staatsschuld al jarenlang verminderd. De beperkte beschikbaarheid van veilige Europese staatsobligaties is een van de redenen, waarom de Euro, als reserve-valuta, met haar onzekere vooruitzichten, geleidelijk wegkwijnt, van 28% in 2012 naar 19.91% in 2018.

Een land met een belangrijke reserve-valuta, zoals Amerika met de Dollar (63.79% van de internationale reserves), moet bereid zijn om een tekort op de lopende rekening te accepteren, omdat de rest van de wereld voortdurend behoefte heeft aan Dollars. Om de economische groei op gang te houden, moeten er voldoende Dollars voorhanden zijn voor rente en aflossing van de wereldschuld, die voornamelijk uit Dollars bestaat. Maar 'Bundesrepublik Europa', met het gigantische Duitse en Nederlandse overschot, kan en wil hieraan niet voldoen. Overigens zijn de 19 lidstaten van de Eurozone, sinds het begin daarvan in 1999, nooit serieus van plan geweest om hun fiscale soevereiniteit op te geven en een verregaande integratie door te voeren. Of zou de invoering van een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor elkaars schulden ('debt mutualisation') kunnen worden afgedwongen, zodra de Eurozone (weer) dreigt uiteen te vallen in de volgende crisis? Dat zou het bestaan van de Euro misschien met 10 jaar kunnen verlengen.





EURO/USD (1.13)  (Tradingeconomics.com): Pariteit (1.00) heeft in de komende 6 maanden grote kans. De Dollar stijgt meestal, als economische groei en inflatie in de wereld tegenvallen, want dan zoekt het Grote Geld de Dollar als veilige haven op. De olieprijs en de Baltic Dry Index (BDI) zijn onlangs beiden met respectievelijk 26% en 45% gedaald, terwijl de zogenaamde Amerikaanse 'Break-evens', een maatstaf voor inflatoire verwachtingen, verder zijn ingezakt. Bovendien is de verzwakking van de Chinese Renminbi (RMB) heel deflatoir voor de rest van de wereld.

De weg met de minste weerstand voor Amerika is om haar schuldprobleem op te lossen met hogere inflatie en een lagere Dollar. Maar in structureel deflatoire tijden is dat vechten tegen de bierkaai. Toen de bubbel in Japan barstte in 1989, na een 300% stijging in landprijzen en beurskoersen, heeft een extreem soepel monetair beleid, in de laatste decennia, milde structurele deflatie en voortgaande vergrijzing niet kunnen voorkomen.

Voorlopig is het monetaire beleid van de Amerikaanse Federal Reserve 'verkrappend', met 8 rentestijgingen sinds 2015, een mogelijke rentestijging in December, 2018, en wellicht nog enkele rentestijgingen in 2019. Tegelijkertijd zijn de bankreserves ingekrompen met zo'n $ 1000 miljard, waardoor de Dollarliquiditeit, het aantal Dollars voorhanden, in de laatste 3 jaar zelfs negatief is geweest. Tussen 2009 en 2014, was er sprake van een Dollarliquiditeitsstijging van 20%. Natuurlijk is te verwachten, dat de monetaire teugels wat worden gevierd, naarmate de Presidentsverkiezingen van 2020 naderbij komen.




De GESCHATTE AMERIKAANSE NEUTRALE RENTESTAND ('Neutral rate'), waarbij de economie 'evenwichtig' zou kunnen groeien, is nog niet bereikt, maar het komt wel in de buurt.

Sources: BlackRock Investment Institute, with data from the Federal Reserve, NBER and Thomson Reuters, November 2018. Notes: The Fed policy rate refers to the federal funds rate, the central bank’s short-term interest rate target. The estimates for the current and long-term neutral rates are calculated using an econometric model following a July 2018 ECB working paper The natural rate of interest and the financial cycle.





(Bank of America Merrill Lynch)(Bloomberg): na elke cyclus van monetaire 'verkrapping', hoopt de Federal Reserve over voldoende munitie te beschikken om de volgende recessie te bestrijden. Zowel de ECB als de Bank of Japan, zijn, tot nu toe, nog niet in staat gebleken om zich op de volgende recessie voor te bereiden. Hun monetaire narcose is nog in volle gang en wordt misschien zelfs uitgebreid. De pijn van een monetair ontwenningsprogramma ('detox') is voorlopig uitgesteld. Niemand weet hoe dat eindigt, maar een harde landing ligt in het verschiet. Zonder 'detox', is er later geen evenwichtig herstel.

Ondertussen is de beurs geen optelsom, die uiteindelijk op nul uitkomt ('zero-sum game'). Er is, tot dusver in 2018, sprake geweest van massale kapitaalvernietiging. De totale beurswaarde van de 60 belangrijkste aandelenbeurzen, die van 2009 tot Januari, 2018, was gestegen van $ 30.000 miljard naar $ 90,000 miljard, is in de afgelopen 11 maanden met $ 15.000 miljard afgenomen. Het is verdampt. Zelfs de beurswaarde van Amerikaanse aandelen is in 2018 met 10.5% gedaald, ondanks de miljarden-inkoop van eigen aandelen door het Amerikaanse bedrijfsleven. De ene speculant na de andere delft het onderspit door het torenhoge effectenkrediet ('margin calls').




Bij de S&P 500 index, wordt er een titanenstrijd gevoerd om de opgaande trend in stand te houden.


 (STOCKCHARTS)



(FINVIZ)

S&P 500 index: de legendarische Canadese beurswaarnemer LEON TUY wijst op het recente, technisch zeer positieve, 'omgekeerde' Hoofd en Schouder patroon van de index. Dit zou kunnen duiden op een mogelijk keerpunt in de markten. De markten kunnen nu weer opwaarts krullen, want het BELEGGERSSENTIMENT is nu SUPERNEGATIEF (AAII Investor Sentiment Survey: slechts 30% BULLISH - positief -). Daarom is het risico in de markten scherp verminderd. Er is slechts een tijdelijke correctie geweest, maar DE TOP VAN DE MARKTEN LIGT NOG VOOR ONS. Dus EUFORIE later is NIET UITGESLOTEN. Een herhaling van de 1927 - 1929 hausse lijkt nog steeds WAARSCHIJNLIJK.



(MARKETWATCH): Het verloop van de DOW JONES INDUSTRIALS Index is nog niet definitief bevestigd door het verloop van de DOW JONES TRANSPORTATION Index. Dus volgens de 100 jaar oude DOW THEORY is de 9-jarige opgaande trend van de aandelen-index nog IN TACT. 




(BLOOMBERG): De Amerikaanse technologie-aandelen (Facebook, Apple, Amazon, Netflix, Google-Alphabet), die voornamelijk verantwoordelijk zijn geweest voor de beurshausse, staan flink onder druk, vanwege de kans op meer regulering, hogere belastingen, en zelfs opsplitsing. Een 'drukke sector' ('crowded trade'), waar velen op hetzelfde paard wedden, is altijd oppassen geblazen! Maar op korte termijn is de sector 'uitverkocht' en een stevige opvering is te verwachten.



(BLOOMBERG): De algemene mening in Januari, 2018, van synchrone wereldwijde economische groei, hogere inflatie en stijgende obligatie-rendementen, tegelijk met hogere beurskoersen, vooral voor de Opkomende Landen, en een lagere Dollar, had het weer bij het verkeerde eind. Kasgeld in Dollars was Koning. De overtuiging van de 'kudde' is meestal  zeer riskant! Overigens is diezelfde algemene mening voor 2019 bijna onveranderd! We zullen zien.




(TAI-PAN): Het Hoofd-Schouder patroon van de Duitse DAX-index duidt, technisch gezien, op verdere verzwakking van de Duitse beurskoersen. De Duitse fabricage-index (Manufacturing Purchasing Managers Index - PMI) is onlangs fors getroffen door minder export-orders, vooral naar China.




(TOSTRAMS.nl): De onderkant van het 9-jarig stijgende trendkanaal van de Nederlandse AEX-index lijkt onlangs met succes getest en een uiteindelijke stand van 1.000 is nog steeds mogelijk. Maar de onzekerheid is wel toegenomen.


Het einde van de structurele 10-jarige stijging van de Dollar (sinds 2008) lijkt, in tegenstelling tot de algemene mening, niet in zicht, vooral als de volgende recessie opdoemt. Want dan zal de vlucht in Dollars toenemen, omdat de meeste wereldschuld in Dollars luidt, wat gelijk staat aan een 'short'-positie in Dollars, die gedwongen kan worden ingedekt. De eeuwenlange, structurele daling van de grondstoffenprijzen, inclusief olie, gaat dan vrolijk, met tijdelijke onderbrekingen, veel verder.

Men kan zich gemakkelijk een verdergaande crisis in de Opkomende Markten, met hun excessieve Dollarschuld, voorstellen, tegelijk met een herhaling van een Eurocrisis. Kapitaalcontroles zouden zich weer kunnen uitbreiden. Bovendien heeft President Trump, met zijn beleid van 'America First', ooit beloofd om de Amerikaanse Nationale Schuld van $ 25.000 miljard binnen 8 jaar af te betalen. Zou dat een grapje zijn geweest van de eeuwig onderschatte Trump? Maar dan is de Dollar niet meer te houden, wat waarschijnlijk niet zijn bedoeling is. Toch staat de Dollar nog steeds 30% lager dan in 1985. Dat was het jaar van het 'PLAZA-akkoord', toen de Japanse YEN en de Duitse MARK met harde hand, via valuta-interventies, werden opgewaardeerd.

Men moet even stilstaan bij de mogelijkheid, dat Amerika toch het 'ondenkbare' doet en het roer omgooit om de komende explosie in de staatsschuld van 100% naar 150%, als percentage van de economie, in de komende 30 jaar, te voorkomen. De rest van de wereld heeft meestal geen kaas gegeten van de typische Amerikaanse mentaliteit om een pijnlijke ingreep, uiteindelijk, niet uit de weg te gaan. Denk maar eens aan de 'ondenkbare' rente van 20% in 1981 om de inflatie van destijds in de kiem te smoren, ongeacht de consequenties. ('Let the chips fall where they may').



Steeds meer improductieve schuld, als percentage van de economie, steeds lagere economische groei, steeds lagere inflatie en dus steeds lagere rente: dat is het patroon geweest van de afgelopen decennia. Elk land heeft zijn eigen snelheid, maar de weg naar wereldwijde stagnatie zal uiterst positief blijken voor veilige staatsobligaties, zoals de alom 'gehate' Amerikaanse Treasuries.

De lager dan verwachte wereldgroei is hoofdzakelijk te wijten aan de groeivertraging in China. Een strakker monetair beleid en de uitbreiding van protectionisme spelen ongetwijfeld een belangrijke rol. Maar China is al jarenlang bezig om haar maatschappij om te bouwen van investeringen naar consumentenbestedingen, wat een lagere groei veroorzaakt, vooral in de Opkomende Markten. De met veel poeha gepresenteerde infrastruktuurplannen van 'One Belt, One Road' (OBOR) zouden deze overgang enigszins kunnen compenseren. Maar vooralsnog moeten vele 'witte olifanten' worden gevreesd, waarvoor de gastlanden zullen moeten opdraaien. Verder is er sprake van een kredietbeperking in de financieele sector ('schaduwbanken').


(WOLFE): Hier is duidelijk te zien, dat de Chinese groeivertraging al enige tijd aan de gang is. De fabricage-index (PMI) en de kredietcyclus (Credit impulse) worden naar beneden gedrukt. Zal China de zaak weer aanzwengelen, voordat het 100-jarige bestaan van de Communistische Partij in 2021 plaatsvindt? Zal de handelsruzie met Amerika opeens kunnen worden bijgelegd?




GOUD: Er is een hardnekkig gevecht gaande om de neergaande trend in de Goudprijs in USD, sinds 2011, om te draaien. Een nieuwe opgaande fase laat nog op zich wachten, ookal omdat de inflatiecijfers overal veel lager zijn dan verwacht en omdat de rente, na inflatie (de 'reeele rente') stijgt, vooral in Amerika. Niemand weet hoeveel Goud echt waard is, ookal omdat het geen inkomsten afwerpt. Maar het is wel heel mooi. Goud moet worden beschouwd als een verzekering tegen het ondenkbare, niet als een belegging. Men moet bereid zijn om een eventuele daling van 50% te accepteren. Praat er nooit over en bewaar het nooit thuis. Uw leven is veel meer waard. Niets is geheim te houden. En als er ooit een 90% belastingheffing zou komen op Goudbezit, indien Goud weer terugkeert in het financieele systeem tijdens de volgende economische depressie, dan is dat niet het einde van de wereld. Vroeger werd Goud herhaaldelijk illegaal verklaard en in beslag genomen door wanhopige regeringen, maar zich daarover zorgen maken heeft geen zin. Dan heeft men pech gehad, net zoals de meeste bezitters van Russische tsaristische staatsobligaties van voor de revolutie van 1918. Pech hoort nu eenmaal bij het leven!

Over PECH gesproken: BITCOIN en andere crypto-valuta's, die eigenlijk geen enkele aandacht zouden mogen verdienen, want die zijn niets anders dan gebakken lucht, krijgen de wind van voren. Ondergetekende heeft daarvoor in het verleden uitgebreid gewaarschuwd. De catastrofe is nog in volle gang. De waarde kan naar NUL, zodra de kopers hiervan wegblijven en de handel komt stil te liggen. Dit lijkt de grootste bubbel en zwendel in de geschiedenis te zijn geweest. Sinds het 4de kwartaal van 2017, is de waarde daarvan 81% ingestort. De vorige correcties in 2011 en 2013 van respectievelijk 92% en 84% vonden plaats, toen de crypto-markt veel kleiner was. De 2072 thans nog overblijvende cryptos (velen zijn reeds ter ziele) hebben in de laatste 11 maanden liefst $ 800 miljard aan 'waarde' verloren:



BITCOIN: De illusie van een veilige haven.





(BLOOMBERG): Logarithmische chart van BITCOIN: een dramatische doorbraak naar beneden. Volgend steunniveau: $ 200.- ?

DIGITALE VALUTA's van Centrale Banken worden nu weliswaar overwogen om betalingen in kasgeld verder tegen te gaan, maar die hebben NIETS te maken met crypto-valuta's, noch met blockchain. Die 'CBDC's zouden de crypto-valuta's de definitieve genadeslag toebrengen.

(Roubini): https://www.project-syndicate.org/commentary/central-banks-take-over-digital-payments-no-cryptocurrencies-by-nouriel-roubini-2018-11

MEDEDELING: Het Blog SCHMULLADDERTJEONDERHETGRAS heeft thans 6 soorten van lidmaatschap (zie hiernaast). Word lid! U bent van harte welkom. Uw lidmaatschap geeft recht op persoonlijk advies, regelmatige Pamfletten, lunches, borrels en belangrijke artikelen.


DIEDERIK SCHMULL      27 November, 2018        Westcliff-On-Sea, ESSEX, U.K.

DE LONT IS AANGESTOKEN

DE LONT IS AANGESTOKEN


Een lont is een koord voor het aansteken van iets ontplofbaars, zoals een kruitvat. Een kruitvat is bijvoorbeeld de wereldschuld, die sinds de Grote Financieele Crisis tussen 2007 en 2009, is gestegen van $ 116.000 miljard naar $ 250.000 miljard in 2018, een stijging van ruim 100%, terwijl de wereldeconomie slechts toenam met een nominale 40%. Die wereldschuld is nu ruim driemaal zo groot als de totale waarde van de wereldeconomie (minstens 327% van het Bruto Nationaal Product). Dat zal toch niet waar zijn? Staat de wereld echt aan het einde van een 75-jarige Supercyclus van Schuld? Zou deze bom kunnen barsten?



De totale wereldschuld als percentage van de wereldeconomie: 327% in 2017.

Bij 'te veel' schuld, neemt de kans toe, dat het vertrouwen opeens vervliegt. Niemand weet, hoeveel schuld 'te veel' is. Dat verschilt van land tot land en hangt af van de economische situatie en de looptijd. Als de economische groei vermindert of als een recessie toeslaat, dan blijkt pas, wie meer of minder kwetsbaar is en wie wel of niet overeind kan blijven. Maar het is duidelijk, dat een steeds hogere schuld gezien moet worden als een ernstig waarschuwingssignaal. Bij excessieve schuld is er, op een gegeven moment, sprake van een negatief hefboomeffect ('negative multiplier'), waardoor de economische groei vermindert (!). Bovendien is er mettertijd steeds meer schuld nodig om dezelfde economische groei te bereiken:



Schuld is niets anders dan het vooruitschuiven van toekomstige vraag. Er is steeds meer schuld nodig om alleen al stil te staan.

De totale schuld van China, als percentage van haar economie, is in de afgelopen 10 jaar verdubbeld naar 300%. Tegelijkertijd is de totale schuld van Amerika, als percentage van haar economie, juist gedaald van 417% in 2008 naar 363% in 2018, mede dankzij de vermindering van hypotheekschuld bij particulieren, na de instorting van de bubbel in huizenprijzen tussen 2007 en 2009, en ondanks de stijging van de staatsschuld. De Amerikaanse economie groeide in de afgelopen 10 jaar met zo'n 30%:

https://www.nwcapitalsolutions.com/project/us-deleveraging-analysis-total-debt-to-gdp/

De totale Amerikaanse staatsschuld, als percentage van haar economie, is, daarentegen, in de afgelopen 10 jaar ruim verdubbeld naar 104.2% (2017), het hoogst sinds 1946. Dat is weliswaar het gemiddelde niveau (100%+) van de meeste ontwikkelde landen, maar de vraag rijst, hoe deze stijging in toom kan worden gehouden. De huidige economische groei van 3 tot 4%, welke werd aangezwengeld door belastingverlagingen van $ 1.500 miljard en dereguleringen over de gehele linie, is niet structureel van aard. Als die groei niet is vol te houden of als er een recessie opdoemt, dan kan de staatsschuld heel snel toenemen. De rentekosten van die staatsschuld stijgen in 2018 alleen al met 50% ten opzichte van 2017.

Na de Tweede Wereldoorlog kon Amerika haar staatsschuld, als percentage van de economie, verlagen van 119% in 1946 naar zo'n 31%, tijdens de periode van 1974 en 1981. Dat proces nam ruim 30 jaar in beslag, maar toen was er sprake van wederopbouw, geboortegolf en totale Amerikaanse hegemonie in de wereldhandel. De tijden zijn inmiddels veranderd. Nu excessieve schuld en vergrijzing, als zwaarden van Damocles, boven het hoofd hangen, is elke stijging van economische groei en inflatie tijdelijk. Eventuele niet-productieve staatsuitgaven voor infrastructuur en defensie lijken die excessieve staatsschuld alleen maar te vergroten.



De Amerikaanse staatsschuld (Treasuries) in handen van de prive-sector, als percentage van de economie.

https://www.usgovernmentdebt.us/debt_deficit_history

https://www.thebalance.com/national-debt-by-year-compared-to-gdp-and-major-events-3306287

https://www.cnbc.com/2018/07/26/3-charts-that-show-why-the-us-should-stop-ignoring-its-debt-problem.html

De lonten in het kruitvat zijn de rentestijging en het terugdraaien van de extreme monetaire stimulering ('reverse-QE'). Niemand weet, hoe dat afloopt, maar 'normalisering' van het monetaire beleid is uiteindelijk positief, want anders gaat het financieele systeem failliet. Na 10 jaar van bellen blazen, met bubbels in talloze sectoren en een steeds afnemende meeropbrengst ('diminishing returns'), zijn de Centrale Banken nu wel gedwongen om van koers te veranderen, om het verlies van vertrouwen in het systeem voor te zijn.

Niemand moet enige illusie koesteren, dat het eenvoudig zou zijn om af te kicken van lachgas-verslaving. Wie wil winnen, moet pijn lijden ('no pain, no gain'). Sinds December, 2015, heeft de Amerikaanse Federal Reserve de rente (Federal Funds Rate) al 8 keer verhoogd van 0% naar 2.25% (September, 2018), maar de rente is nog steeds het laagst in 5,000 jaar. Dat is de voornaamste reden, waarom de waardering van de S&P 500 index nu, volgens sommige maatstaven, zoals de 'margin-adjusted' CAPE (Cyclically Adjusted Price/Earnings Ratio) van Hussman, hoger is dan het hoogtepunt van 1929, net voor de Crash en de daaropvolgende economische depressie.

Inmiddels zijn de aandelenmarkten van de Opkomende Landen (MSCI Emerging Markets) in 2018 al gemiddeld met 20% gedaald, afgezien van het bloedbad in hun valuta's. De Opkomende Landen zijn de eerste slachtoffers van een hogere Dollar, vanwege hun excessieve schulden in Dollars en vanwege het wegvallen van de reusachtige Carrytrade-transacties, waarbij men leent in landen met lage rente en investeert in landen met hoge rente. En dan te bedenken, dat de kudde van beleggers, een jaar geleden, enorm positief ('long') was op die Opkomende Markten en enorm negatief ('short') op de Dollar! Dat heeft men geweten. Het is nu waarschijnlijk, dat voorlopig elk herstel in Opkomende Markten een verkoopgelegenheid is en elke zwakte in de Dollar juist een koopgelegenheid. Hoe zouden de aandelenmarkten van de Ontwikkelde Landen eruit zien, als de rente nog eens 1% hoger staat? Het is al opvallend, hoe weinig aandelen in het afgelopen jaar behoorlijk hebben gepresteerd, wat niet ongewoon is, na 10 jaar van een opgaande markt.

Tegelijkertijd is het Amerikaanse consumentenvertrouwen extreem hoog en de Amerikaanse werkloosheid extreem laag (een 49-jarig laagtepunt), terwijl de totale schuld, als percentage van de economie, historisch gezien, de spuigaten is uitgelopen. Moet het beste dan nog echt komen? Dat kan men nooit uitsluiten. Helaas kent euforie bij speculanten soms geen grenzen. Kijk maar naar het Bitcoin-publiek, dat een jaar geleden zijn verstand verloor, omdat men een manier dacht te hebben uitgevonden om zijn eigen geld te drukken! Kijk maar de niet-te-stoppen computers, die nu 70% van de aandelenhandel beheersen en die dus de aandelenmarkten, met hun passieve strategieen, zouden kunnen opblazen.

De rente is nog superlaag, vooral in ontwikkelde landen buiten Amerika. Hogere rente is uiteindelijk positief voor de brave spaarders, de pensioenfondsen, de verzekeraars en de banken, die het fundament vormen van een stabiel financieel systeem. Maar het is zuur voor degenen, die op de pof leven of geleefd hebben.

Het doel is om die rentestand geleidelijk op te voeren naar een niveau, dat de inflatie beteugelt en tegelijkertijd de werkgelegenheid niet in gevaar brengt, de z.g. 'Neutrale Rente' ('R*'). Maar die Neutrale Rente blijft een slag in de lucht, want er is geen vrije markt, die de rente bepaalt. Toch heeft de Federal Reserve (FED) aangegeven, dat die rente in de buurt moet liggen van 3.0 tot 3.4%, liefst 2 jaar lang. Maar dan blijft de rente, in het komende jaar, nog elk kwartaal stijgen. Bovendien hinken de inflatiecijfers achter de werkelijkheid aan ('lagging indicators'), waardoor de Neutrale Rente waarschijnlijk wordt onderschat (!).

Van de 19 meest belangrijke Centrale Banken, zijn er 14, die nu bezig zijn om de rente te verhogen en slechts 5, die het nog even voor gezien houden. De ECB, bijvoorbeeld, verhoogde de rente in 2008 en in 2011, wat in beide gevallen een domme beleidsfout beek te zijn en meteen moest worden herzien. Voorlopig zal de ECB haar monetaire superstimulering moeten volhouden, nu Italie in de problemen zit, de olieprijs stijgt en de Europese economie, vergeleken met 2017, flink afkoelt. Die economische afkoeling (een dalende PMI - Purchasing Managers' Index) lijkt trouwens niet tijdelijk. Verder is er nu sprake van een ware vlucht uit Europese obligaties met hun waanzinnige negatieve rendementen, omdat de volgende Eurocrisis haar schaduw weer vooruitwerpt. De ECB is immers bijna de enige koper daarvan. Dit zou de Euro behoorlijk kunnen verzwakken, ondanks het handelsoverschot van de Eurozone.

De EURO/USD bevindt zich al 10 jaar in een neergaand trendkanaal en pariteit of lager (0.90?) is in zicht. Zie het Hoofd-en-Schouder patroon, dat kan duiden op een verdere daling. De Dollar is weliswaar 31% gestegen tegenover de voornaamste valuta's, sinds 2011, maar staat nog steeds 37% lager dan haar hoogtepunt in 1985. In tegenstelling tot de algemene mening, lijkt Koning Dollar in de komende jaren nog veel verder te zullen stijgen, vanwege de toenemende onzekerheid van andere valuta's, inclusief de Euro ('een sprong in het duister'-valuta), en vanwege de steeds hogere kosten voor het afdekken van het Dollarrisico.

Bovendien heeft de FED de monetaire stimulering via de opkoop van obligaties ('QE' - kwantitatieve verruiming) al in October van 2014 gestaakt en is sinds Maart, 2018, druk doende om die obligaties weer te verkopen ('QT' - kwantitatieve verkrapping). De verkoop daarvan is nu in de orde van $ 50 miljard per maand, $ 600 miljard op jaarbasis, wat betekent, dat de internationale liquiditeit met dat bedrag inkrimpt. Maar er is nog een lange weg te gaan, want er staat $ 4.300 miljard op de balans, 400% hoger dan 10 jaar geleden.

https://www.federalreserve.gov/monetarypolicy/bst_recenttrends.htm

De wereldwijde kwantitatieve verruiming ('QE') van $ 170 miljard per maand in 2017 zal aan het einde van 2018 zijn verminderd tot 0 (Nul!). Tegelijkertijd zal de FED vanaf October, 2018, het Amerikaanse begrotingstekort niet langer financieren. Toch lijken de recente Amerikaanse belastingverlagingen, tot dusver, hogere belastinginkomsten tot gevolg te hebben gehad, in tegenstelling tot de verwachting van vele sceptici. Betalen die belastingverlagingen zichzelf? Dat is goed nieuws voor degenen, die altijd waarschuwden tegen een, internationaal gezien, te hoog en concurrentie-verstorend belastingtarief, welke in de laatste jaren juist tot minder belastinginkomsten had geleid. Bovendien vond er een fenomenale repatrieering plaats van Amerikaanse winsten, die in het buitenland waren gestald om belastingredenen. Dit stuwde o.a. de binnenlandse investeringen omhoog (+19%), na jaren van stagnatie.



https://www.dlacalle.com/en/the-tax-cut-and-jobs-act-is-working-better-than-expected/

Overigens is het Amerikaanse begrotingstekort, als percentage van de economie (BNP), van ongeveer 4,2% in 2018, ruim 50% lager dan in 2010, toen de overheid het bankwezen te hulp moest schieten, en niet veel verschillend van het gemiddelde in de laatste 100 jaar, exclusief de periode direct na de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Een verdere stijging van het huidige begrotingstekort zou wel eens mee kunnen vallen, ondanks de komende investeringen in infrastructuur ('de muur') en defensie, omdat Amerika steeds meer de structurele magneet is geworden voor het internationale Grote Geld.

https://www.usgovernmentdebt.us/federal_deficit_percent_gdp

https://www.usgovernmentdebt.us/debt_deficit_history

Opvallend is ook, dat Amerikaanse binnenlandse beleggers zelf, een steeds grotere rol spelen bij de financiering van het Amerikaanse begrotingstekort, net zoals vroeger ook het geval was. In de laatste jaren, is het bezit van Amerikaanse Treasuries, in binnenlandse handen, gestegen van 40% naar 50%, maar dat was ruim 30 jaar geleden nog tegen de 80%. Financieele instellingen moeten tegenwoordig immers voldoen aan veel strengere kapitaalregels.

Amerikaanse binnenlandse beleggers financieren nu grotendeels het begrotingstekort zelf, net zoals ruim 30 jaar geleden.

Het percentage van Amerikaanse Treasuries, in bezit van buitenlanders, vermindert geleidelijk, maar is nog steeds 100% hoger dan 25 jaar geleden. Vele landen staan onder druk om kapitaalvlucht tegen te gaan en zijn gedwongen om hun devaluerende valuta's te verdedigen door een deel van hun valutareserves, waaronder Treasuries, te verkopen. Zo heeft China, ondanks kapitaalcontroles, toch 25% van haar valutareserves verloren door kapitaalvlucht. Vandaar de spectaculaire Chinese aankopen van onroerend goed, kunst, zeldzame wijnen en bedrijven in het buitenland. China is nu bezig om daar een stokje voor te steken en vele vermogende Chinezen 'verdwijnen' voor onbepaalde tijd, net zoals het geval was in Saoedie Arabie. Een staat, die geld nodig heeft, krijgt altijd haar geld; laat daar nooit enige twijfel over bestaan!

De Chinese valutareserves:

De Chinese valutareserves zijn 25% lager dan 4 jaar geleden. De economische groei is waarschijnlijk al veel lager dan de officieele cijfers (staatsgeheim!), maar dat zet haar enorme schuldenlast wel onder druk. Afbouw van die schuldenlast is wel een doelstelling, maar momenteel een brug te ver, die tot instabiliteit zou leiden. China heeft al genoeg last van de handelsoorlog met Amerika, die steeds meer lijkt om een strijd om de toekomstige hegemonie in de wereld.

De devaluatie van de Chinese YUAN in 2015 had een forse aderlating in de valutareserves tot gevolg. De recente devaluatie van zo'n 6%, nu de economische groei tegenvalt, kan de valutareserves verder op de tocht zetten, ondanks kapitaalcontroles en 'minder corruptie'. Een bepaalde positie in valutareserves wordt beschouwd als het absolute minimum, dat, hoe dan ook, zal moeten worden verdedigd: in het geval van China, waarschijnlijk tenminste $ 1000 miljard.

https://www.ceicdata.com/en/indicator/china/foreign-exchange-reserves

Terwijl de Amerikaanse economie veel sterker lijkt dan verwacht, is het mogelijk, dat de monetaire 'verkrapping' ook veel ingrijpender wordt. Daardoor stijgen de rendementen van 10-jarige en 30-jarige Treasuries even verder, met een dienovereenkomstige waardedaling. Deze ontwikkeling is echter niet gedreven door inflatie, maar door de financieringsbehoefte van de Treasury op korte termijn. Het aantal record 'short'-posities in Treasuries is alleen maar groter geworden, wat op een gegeven moment zou kunnen leiden tot een 'short squeeze', waarbij de 'shorts', die gokken op een stijging van rendementen, worden gedwongen om hun posities af te dekken. Lange Treasuries zijn nu goedkoop en bieden steeds meer een gunstig aankoopmoment. Aandelen en onroerend goed zijn opgeblazen en vaak juist peperduur.

De i-Shares 20+ Year Treasury Bond ETF (TLT) (Niet meer verkrijgbaar in de EU):

De TLT heeft in de laatste 2 jaar wat tegenwind door de economische Trump-hausse. Misschien probeert men deze hausse aan de gang te houden tot de verkiezingen van 2020, maar de economische afkoeling, die daarop volgt, is onvermijdelijk. De wereld staat onder structurele deflatoire druk en ook Amerika zal daaraan niet kunnen ontkomen. De echte glorietijd van Lange Treasuries ligt nog voor ons.

De potentieele winst bij een daling van Treasury-rendementen.

Hoe langer de looptijd, des te groter de potentieele winst (en omgekeerd!).

De langere termijn vooruitzichten voor Langere Treasuries blijven onveranderd positief. Elke stijging van economische groei en inflatie is tijdelijk, vanwege de excessieve schuldenberg, de wereldwijde overcapaciteit en de vergrijzing. Alle voorwaarden voor structurele groei en inflatie, zoals tijdens de naoorlogse economische hausse tussen 1948 en 1981, zijn niet aanwezig en keren voorlopig ook niet terug. De laagste punten in langere Treasury-rendementen, met een dienovereenkomstige waardestijging, liggen nog voor ons. zodra de wereld wordt geconfronteerd met een gedwongen, pijnlijke schuldsanering. Vergeet een zachte landing! Of er zou een wonder moeten gebeuren.



In tegenstelling tot de interpretatie van sommige helderzienden, is het neergaande trendkanaal van rendementen in Langere Treasuries nog volledig intact, tenzij er een wonder gebeurt, dat de excessieve schuldenlast zou verminderen, waardoor structurele economische groei en inflatie weer vrij baan zouden krijgen.

In een voorgaande periode van excessieve schuld, gebeurde er inderdaad een wonder: de Goudkoorts van Californie van 1848 tot 1855, die een menigte van 300,000 gelukzoekers aantrok uit de gehele wereld, tientallen miljarden Dollars opleverde en de toenmalige Amerikaanse schuldencrisis, naar aanleiding van de gigantische spoorweghausse vanaf 1827, verijdelde.

Maar tegenwoordig dromen sommigen van een potentieele Monetaire Reset, waarbij schuld zou worden kwijtgescholden. Schuld van de een is echter het bezit van de ander, waardoor kwijtschelding tot een financieele ramp zou leiden bij alle financieele instellingen, die schuldpapier in bezit hebben. Zelfs het eeuwige noodlijdende Griekenland wacht nog steeds op enige kwijtschelding van haar schuld, maar het wankele Europese bankwezen heeft nooit het lef gehad om dat proces in gang te zetten. In plaats daarvan, is het 'verlengen en mooi weer spelen' ('extend and pretend'), wat de klok blijft slaan.

Anderen, vooral socialistische idealisten, dromen van echt 'helikoptergeld' ('money for the people'), wat geldschepping zou zijn 'uit de dunne lucht'. Kwantitatieve verruiming ('QE'), is immers een verruiling van activa ('asset swap'), die de geldhoeveelheid niet verhoogt. Maar 'helikoptergeld' zou de geldhoeveelheid echt uitbreiden en daarvoor is een wetswijziging vereist. In het conservatieve Amerika kan men zo'n wetswijziging gerust vergeten. Maar sommige landen met een bepaalde losbandige cultuur, zouden daarmee wellicht willen experimenteren. Zoiets is uiterst gevaarlijk, want, als men eenmaal daaraan begint, raakt het einde spoedig zoek. Geld wordt dan een 'hete aardappel', waarvan de omloopsnelheid hand over hand toeneemt. De levensstandaard van de bevolking stort dan in en er ontstaat een extreme schaarste aan eerste levensbehoeften, precies het tegenovergestelde van wat de socialistische profeten hadden voorgespiegeld. Zimbabwe, bijvoorbeeld, had, op een gegeven moment, een bankbiljet van 100.000 miljard, dat maar 2 Dollarcent waard was! Vele landen, die zich waagden aan dat experiment, hebben geen andere keus dan om uiteindelijk hun eigen valuta te vervangen door een andere vreemde valuta. Meer dan 10 landen hebben, al of niet gedwongen, de Dollar als valuta overgenomen ('Dollarization') en 15 landen gedeeltelijk. Het nadeel is, dat zij dan volledig afhankelijk zijn van het monetaire beleid van Amerika.

Er zijn ook velen, die uitkijken naar een andere wereldvaluta dan de Amerikaanse Dollar, vooral om begrijpelijke, politieke redenen. Maar het kredietsysteem in de wereld is nog steeds gebaseerd op de Dollar. De meeste schuld is in Dollars, omdat obligaties in andere valuta's veel minder verhandelbaar zijn. Verder zijn 88% van alle handelstransacties en 62.25% van alle valutareserves in Dollars. De grote Amerikaanse financieele markten zijn ideaal voor het internationale Grote Geld. De totale waarde van Amerikaanse Treasuries is 10 maal zo groot als die van de Duitse staatsobligaties ('Bunds'). Daarom is zo'n 50% van alle Treasuries in handen van het buitenland. De totale beurswaarde van de Amerikaanse aandelenmarkten is tweemaal zo groot als die van Europa. En er zijn geen kapitaalcontroles, zoals in China en talloze andere landen.

Bij de volgende financieele crisis, zal de rol van de Dollar alleen maar in belang toenemen. Amerika is met 3% van de wereldbevolking, 20% van de totale wereldvraag en is verreweg de koploper in Bruto Nationaal Product per hoofd van de bevolking: $ 59,000 (Wereldbank - 2017) tegenover $ 39,000 in het Verenigd Koninkrijk, $ 38,000 in Japan, $ 36,000 in de Eurozone, $ 8,800 in China (bevolking: 1.4 miljard mensen) en $ 1,900 in India (bevolking: 1,3 miljard mensen). China zou, naar schatting, gedurende 30 jaar, met 10% per jaar moeten groeien om Amerika te evenaren. De hegemonie van Amerika en de Dollar zal nog heel lang onomstreden blijven, ondanks alle indianenverhalen.

Verder worden de Speciale Trekkingsrechten (SDR's) van het IMF, al decennialang, steeds weer van stal gehaald. Maar de toekomst van het IMF, waar Amerika de meeste stemmen heeft, is allerminst zeker. Een wereldvaluta vereist nu eenmaal de ruggesteun van een sterk militair, democratisch land, met onafhankelijke rechtspraak, en vrij kapitaalverkeer. Een controversieel bureaucratisch apparaat, zoals het IMF, zal nooit enige kans maken op een wereldvaluta, want de markt zal die niet accepteren.



De Amerikaanse Dollar is, als reserve-valuta, sinds 2001 enigszins gedaald van 71.5% naar 62.25%. De Euro staat op 20.26%, terug van 28%, voordat de Eurocrisis in 2012 uitbrak, en de Chinese Renminbi (RMB) staat op een bijna verwaarloosbaar 1.84%, mede vanwege kapitaalcontroles.



https://wolfstreet.com/2018/09/30/us-dollar-global-reserve-currency-hegemony-chinese-rmb-yuan-euro/

Dus als een wonder uitblijft, dan kan men niets anders doen, dan afwachten tot de schuldenbom ontploft. En als het een en ander eenmaal 'knakt', dan zal de wereld geen keus hebben om weer, gedurende een hele lange tijd, de tering naar de nering te zetten en, net zoals vroeger, de schulden geleidelijk af te bouwen. 

Ondertussen kan men zich wel degelijk voorbereiden op de komende moeilijke tijden: sparen, sparen, sparen en proberen om krediet, wat andermans geld is, te versmaden of zo spoedig mogelijk te verminderen. Dat kan nu nog, wanneer het voor de wind gaat. Want dat is de enige koers, waarin, bij het zeilen, gijpen mogelijk is. Gijpen is het grootzeil van de ene kant van de boot naar de andere kant laten gaan. Het grootste gevaar bij zeilen is immers een ongecontroleerde klapgijp, die de mast kan doen breken door een plotselinge windvlaag. Want dan valt het doek en is het 'finito'.

Aanbevolen literatuur: A TEMPLATE FOR UNDERSTANDING BIG DEBT CRISES (Ray Dalio, Bridgewater Associates, met een beheerd vermogen van $ 160 miljard ). Te bestellen als gratis PDF via: https://www.principles.com/

MEDEDELING: het Blog SCHMULLADDERTJEONDERHETGRAS heeft thans 6 soorten van lidmaatschap (zie hiernaast). Word lid! U bent van harte welkom. Uw lidmaatschap geeft recht op persoonlijk advies, regelmatige Pamfletten, lunches, borrels en belangrijke artikelen.

DIEDERIK SCHMULL 7 October, 2018 Westcliff-On-Sea, ESSEX, U.K.

NACHTMERRIE

NACHTMERRIE

Wie is niet van schrik verstijfd? Badend in het zweet is de wereld wakker geworden van een akelige droom over de vermeende normalisering van de rentetarieven. Sinds enige tijd, 'verkrappen' Centrale Banken, in meerdere of mindere mate, hun monetair beleid onder druk van de Bank of International Settlements (BIS) te Basel. Dit oppermachtige financieele instituut, dat aan de touwtjes trekt bij Centrale Banken in 60 landen, die 95% van de wereldeconomie uitmaken, heeft duidelijk te kennen gegeven, dat de tijd van 'gemakkelijk en goedkoop' geld eindelijk moet veranderen. Na 10 jaar van extreme monetaire stimulering, staat de geloofwaardigheid van het geldsysteem immers op het spel. Welke stappen moeten nu worden gezet om de daaropvolgende, voor ingewijden niet onverwachte, 'volmaakte storm' door te komen?

U.S. DOLLAR-INDEX (DXY): EEN ANGSTAANJAGEND PATROON, DAT ZOU DUIDEN OP EEN KOMEND DOLLAR-TEKORT?



De U.S. DOLLAR-INDEX (DXY) is de waarde van de Dollar ten opzichte van een mandje buitenlandse valuta's van de voornaamste Amerikaanse handelspartners, zonder de Chinese Yuan. Een hogere Dollar is extra pijnlijk voor de financieele markten, omdat de meeste wereldschuld in Dollars luidt. De reden daarvoor is, dat het plaatsen van Dollar-obligaties op de internationale kapitaalmarkt veel gemakkelijker is dan obligaties in andere valuta's, vanwege de verhandelbaarheid. De Dollar is sinds de financieele crisis van 2008, met onderbrekingen, in een stijgende lijn. Maar wat nu opvalt is, dat zich een omgekeerde Hoofd-en-Schouder patroon heeft gevormd: dat zou kunnen duiden op een mogelijk gigantische opwaartse doorbraak voor de Dollar net op het moment, dat de 'short-posities', speculerend op een daling, juist het hoogst zijn ooit. Die 'short-posities' zouden gedwongen kunnen worden ingedekt. Tegelijkertijd is een schuld in Dollars hetzelfde als een 'short-positie', waardoor vele schuldenaren in Dollars onder druk komen en wellicht moeten overgaan tot aflossing van hun Dollar-leningen.

ALS DE WERELD-GELDHOEVEELHEID INKRIMPT, ONTSTAAT ER EEN DOLLAR-TEKORT EN IS EEN CRISIS NOOIT VER WEG:


(Chart Gavekal/Macrobond)

Een normalisering van de rentetarieven heeft altijd een pijnlijke periode ingeluid voor de financieele markten. Met name het Europese bankwezen is voor haar financiering voornamelijk aangewezen op Dollar-liquiditeitsswaplijnen met het Amerikaanse bankwezen.

EEN OP HOL GESLAGEN STIJGENDE DOLLAR BIJ DE VOLGENDE EUROCRISIS?



Als de Eurozone ooit opbreekt en het systeem van 'vaste' Europese wisselkoersen binnen de Eurozone zou eindigen, zoals in het verleden bij elk 'vast' wisselkoerssysteem is gebeurd, dan zou de Dollar naar boven knallen.

Als er een crisis losbarst, zijn Amerikaanse Dollars en Amerikaanse staatsleningen ('Treasuries') de vluchthavens bij uitstek voor het Grote Geld, vooral in een tijd van 'America First'. Alle andere valuta's en staatsleningen zijn en blijven voorlopig van veel minder betekenis, omdat het internationale kredietsysteem op de Dollar is gebaseerd. Enige verandering van de Dollar als de voornaamste handels- en reservevaluta (88% respectievelijk 60%) is op korte termijn niet te verwachten, want zo'n omwenteling kan heel lang duren. In de jaren '50, na de Tweede Wereldoorlog, bestond 55% van de internationale deviezenreserves nog uit het Pond Sterling, terwijl de Dollar, sinds 1944, na de Bretton Woods-conferentie, al de voornaamste reservevaluta was geworden. Groot-Brittannie was reeds in 1900 door Amerika voorbijgestreefd als economische macht. Het Pond Sterling is zelfs tegenwoordig nog steeds 4.5% van alle internationale deviezenreserves, gelijk aan dat van de Japanse Yen. De Chinese Renminbi (RMB) is 3%. De Euro is weliswaar 20% en de tweede reservevaluta ter wereld, maar dat is minder dan de 28% van voor de Eurocrisis in 2012.

DALING VAN HET RENDEMENT VAN DE 10-JARIGE AMERIKAANSE TREASURY OP KOMST?



(Chart NAUTILUS)

Opvallend is, dat de 37-jarige daling van het rendement in langere Treasuries, met een dienovereenkomstige waardestijging, nog steeds in tact is. Vooralsnog lijkt de aanval op 3% weer mislukt. Er is nu grote kans, dat het Hoof-en-Schouderpatroon duidt op een mogelijk verdere daling van het rendement, waardoor de waardering zou stijgen. Dit zou tegen alle verwachting in zijn, want de 'short-posities', speculerend op een rendements- en inflatiestijging, zijn het hoogst ooit. Het Slimme Grote Geld houdt kennelijk nu rekening met lagere economische groei en lagere inflatie op langere termijn. Die 'short-posities' zullen waarschijnlijk moeten worden ingedekt, waardoor de waardering van langere Treasuries de pan uit kan rijzen.

Hogere rente leidt tot afkoeling van de economie en mogelijk deflatie, vooral in een tijd van excessieve schuld, met als gevolg nog lagere obligatierendementen voor langere obligaties. De obligatiemarkten hadden allang in de gaten, dat het economische feest sinds 2009 ten einde loopt. Binnen 2 of 3 jaar is een flinke wereldrecessie niet meer te vermijden, ondanks alle pogingen om zoiets te voorkomen. Het rendement van de 10-jarige Treasury daalde in de afgelopen 9 jaar, ondanks dat feest, van 4% naar 2.88%, met een dienovereenkomstige waardestijging, met tussentijdse laagste en hoogste standen van respectievelijk 1.35% en 3.10%.

De 30-jarige Treasury, mijn favoriete belegging voor de komende 5 jaar, heeft een rendement van 3.05%, na even 3.24% te hebben aangetikt op 17 Mei, 2018. Wordt mettertijd, maar misschien wel veel eerder dan men denkt, met onderbrekingen, 2.00% in het vooruitzicht gesteld? Dat zou betekenen, dat een totaalrendement, inclusief coupon, van 25% zou worden behaald en van liefst 33% voor de Nul-coupon (STRIP), de beste belegging sinds 1981, die een gemiddelde jaarlijkse stijging van 17% beleefde in de laatste 37 jaar. Let wel: bijna niemand is het daarmee eens, maar daarom kan het ook zo'n klapper worden.

Vergeet ook nooit, dat men uitsluitend een obligatie koopt, als men gelooft, dat het rendement in de loop van de tijd zal dalen, met een dienovereenkomstige waardestijging. De hoogte van de coupon en de afloopdatum zijn totaal niet relevant. Daling van obligatierendement geschiedt op basis van lagere inflatieverwachtingen op lange termijn, gemeten door de z.g. Break-even Rate:

https://fred.stlouisfed.org/series/T10YIE

https://www.cnbc.com/quotes/?symbol=US30Y

Maar ook de 2-jarige Treasury met een rendement van 2.62% is niet te versmaden als tijdelijke veilige haven voor parkeergeld. In Europa zijn de rendementen van korte obligaties voornamelijk negatief. De waardering van kortere Treasuries kan negatief worden beinvloed als de Federal Reserve de rentetarieven ('de Federal Funds Rate') blijft verhogen. Daarom moet men blijven zitten tot de afloopdatum als 100% wordt uitgekeerd. Vergeet ook het valutarisico niet, als men dat risico niet afdekt, maar als men een echte wereldburger is, dan denkt men in de valuta, waarin men belegt. Overigens is de Euro, sinds 2008, al 10 jaar in een neergaande trend tegenover Koning Dollar en het ergste komt nog, wat de meeste optimistische deskundigen ook rondbazuinen. De Euro is een valuta zonder land, een keizer zonder kleren.

DE RECENTE DEVALUATIE VAN DE CHINESE RENMINBI:



(Chart Bloomberg)

Een opwaartse doorbraak van de USD/CNY door de 7.00 zou zonder meer wereldschokkend zijn. Houd uw hart maar vast. De laatste devaluatie van de RMB tussen 2014 en 2016 veroorzaakte enorme onrust op de financieele markten en had een ernstige aderlating in de Chinese deviezenreserves tot gevolg vanwege de massale kapitaalvlucht. Zo'n devaluatie zou haar overcapaciteit exporteren naar de rest van de wereld. Overal zouden dan tariefmuren verrijzen om de deflatie buiten de deur te houden. De wereldhandel zou een flinke deuk krijgen.

OPGAANDE TREND IN DE ADVANCE/DECLINE LIJN (VERHOUDING STIJGERS/DALERS) VAN DE S&P 500 INDEX IS NOG IN TACT



(Chart Marketinandout.com)

DE WERELDBEURZEN HEBBEN IN 2018 EEN CONSOLIDATIE ACHTER DE RUG, MAAR DE 9-JARIGE OPWAARTSE TREND ZOU WEER KUNNEN HERVAT



(Chart Bloomberg)

Ondanks alle kopzorgen over de markten tot dusver in 2018, lijkt de opgaande trend in de Advance/Decline lijn, of de verhouding van stijgers/dalers, van de Amerikaanse S&P 500 index in tact. Dat is hoopgevend. Maar dat is overigens voor vele andere markten niet meer het geval.

Men moet er rekening mee houden, dat men van hogerhand erop uit is om de beurskoersen eerst verder omhoog te jagen, voordat de onvermijdelijke val volgt. Misschien worden de handels-ruzies opeens bijgelegd, wordt de rentestijging onderbroken of gestaakt, gaan de aandeleninkoopprogramma's van bedrijven naar een historisch hoogtepunt (zie hieronder), blijft het aantal van beursgenoteerde aandelen verder dalen (meer dan gehalveerd in de laatste 22 jaar vanwege o.a. de wilde fusie-rage) en besluiten de Centrale Banken om de monetaire teugels weer wat te laten vieren met de zoveelste kwantitatieve verruiming (QE).

Misschien kan Turkije (bevolking: 81 miljoen) rekenen op een financieele reddingsactie van de EU en Amerika, want vooral de Europese banken staan door de Turkse verplichtingen weer op de tocht en de Amerikaanse belangen bij Turkse leningen zijn niet onaanzienlijk. Verder staan 2.5 miljoen Syrische vluchtelingen in Turkije te trappelen om de beloofde landen van de EU binnen te treden en Turkije is, onofficieel, 1 van de 5 Nato-landen met tientallen kernwapens, weliswaar onder Amerikaans 'beheer', maar toch echt eng.

STEEDS MINDER AANDELEN OP DE BEURS DOOR DE AANDELENINKOOPPROGRAMMA'S VAN BEDRIJVEN


(Chart Bernstein, Bloomberg, Datastream)

De grootste kopers van aandelen waren in de laatste jaren de bedrijven zelf, vanwege hun aandeleninkoopprogramma's, die in 2018, dankzij belastingverlagingen en repatrieeringen van Amerikaanse winsten van het buitenland, lijken te exploderen.

Misschien breidt het populisme zich uit, waardoor budgettaire bezuinigingen op de achtergrond geraken en de economie tijdelijk kan worden aangezwengeld. Misschien moeten de extra liquiditeiten van tientallen duizend miljarden, die in de laatste 9 jaar door de Centrale Banken in het leven zijn geroepen, toch nog ergens naar toe. Misschien worden de belastingverlagingen en dereguleringen uitgebreid en blijven de bedrijfswinsten al of niet door middel van financieele engineering, indrukwekkend. Misschien kan het Grote Publiek, dat nog niet echt in een juichstemming verkeert, ervan worden overtuigd, dat er een Nieuw Tijdperk ('New Era') voor de deur staat, met de ene technologische en bio-technologische doorbraak na de andere, net zoals in de jaren '20 met de radio, TV, telecommunicate en autosector, net voor de Grote Economische Depressie van de jaren '30.

Of als klap op de vuurpijl: misschien proberen Centrale Banken, nooit wars van extreme experimenten, om bij de volgende deflatie-dreiging kasgeld aan stukken te scheuren, tegelijk met een forse negatieve rente (zie hieronder). Ja, dan lijkt het net alsof het beste nog moet komen en wil Jan en Alleman, de 'man in the street', vooral die boot niet missen. Zoiets kan de grootste beurshausse aller tijden nog ontketenen, met daarna de grootste financieele Crash sinds mensenheugenis.

https://www.bloomberg.com/view/articles/2018-08-05/how-to-end-japan-s-deflation-abolish-cash

De markten staan trouwens vaak los van de werkelijke gang van zaken. De beurscrash van October 1929 vond bijvoorbeeld 2 maanden later plaats dan het officieele begin van de Grote Depressie. Maar talloze landen verkeerden allang in een soort deflatie sinds 1922, na de enorme klap in grondstoffenprijzen als gevolg van de rentestijging van de Federal Reserve tussen 1919 en 1920 van 4.75% naar 7.00%. Die rentestijging vond plaats als antwoord op een vermeende inflatiestijging na het einde van de Eerste Wereldoorlog. Maar die rente van 7.00% was wel de hoogst rente ooit, afgezien van de jaren '70 - begin jaren '80.

Er was daarom sprake van extreme deflatie van 1920 tot 1921, met een daling van de beurskoersen van zo'n 47%. De Amerikaanse groothandelsprijzen daalden met ruim 36% en de industrieele productie met ruim 30%. De auto-productie ging toen in een jaar met 60% omlaag. Maar na de eerste tekenen van opluchting, beleefde Amerika, bijna als enige land, een tijdelijke illusie van welvaart tijdens de jaren '20 ('the roaring twenties') en steeg de Dow Jones aandelenindex toch met 500% tussen 1920 en 1929. De echte reden voor die waanzinnige beurshausse kwam van hogerhand: de extra monetaire stimulering van de Federal Reserve vanaf 1927 (de befaamde 'Coup de Whiskey' van Benjamin Strong, President van de New Yorkse FED).

DE AMERIKAANSE BEDRIJFSSCHULD ALS PERCENTAGE VAN DE ECONOMIE IS IN DE STRATOSFEER:

(Chart EVERCORE)

Is er een crisis op komst in bedrijfsobligaties van lagere kwaliteit ('rommelobligaties')?

Bomen groeien toch niet zomaar in de hemel? Alles in de natuur en in het leven is toch cyclisch? De huidige gigantische kredietcyclus, waarbij de wereldschuld in amper 10 jaar verdubbelde (McKinsey) en veel meer steeg dan de groei van de wereldeconomie, is in de laatste fase beland. Maar die laatste fase is daarom zo gevaarlijk, omdat het argeloze publiek nog kan zorgen voor een spectaculaire periode van extreme speculatie in activa. Dit stadium van 'blow off' is vaak het koortsachtige einde, na langdurig en frustrerend bergbeklimmen ('climbing a wall of worry'), voordat de onvermijdelijke val plaatsvindt. De meeste klimmers, die meedoen aan zo'n tijdelijke top met hun onwerkelijk optimisme, omdat zij denken, dat het beste nog moet komen, kunnen het daarna niet meer navertellen, omdat zij volgeladen zijn met schuld en alles verliezen.

Als bepaalde activa, zoals aandelen, zonder vele onderbrekingen, maar blijven stijgen, dan beginnen beleggers te geloven, dat deze ontwikkeling nooit zal ophouden. Zo ontstaan pieken en dalen ('Boom-Bust'), want de irrationele juichstemming verdwijnt, zodra de nuchtere feiten duidelijker worden. Maar er zijn talloze aanwijzingen, waarom met name de Amerikaanse beurshausse, sinds 2009, nog niet voorbij is, ondanks de tegenwind tot dusver in 2018. De onvermijdelijke economische depressie, die geduldig zijn opwachting maakt, na het einde van deze historische kredietcyclus, lijkt eerst te worden voorafgegaan door een ware beurs-manie, vergelijkbaar met 1929, omdat het Grote Geld, dat nu nog volbelegd is, dan de winsten kan binnenhalen.

Op 4 Maart, 1929, enkele maanden voor de Crash, vond de inauguratie plaats van President Herbert Hoover ('welvaart staat straks voor de deur' - 'prosperity is around the corner'), geen politicus, maar ook een zakenman, zoals President Trump nu. Hij kreeg destijds, vrij onterecht, de schuld van de daaropvolgende Crash (1929 - 1932: de Dow Jones Index stond na 714 dagen 89.2% lager) en de economische depressie van de jaren '30. Overal verrezen sloppenwijken ('shantytowns'), die Hoovervilles werden genoemd. Zal het huidige aantal daklozen in Amerika (554,000 mensen op een bevolking van 326 miljoen) bij de volgende crisis uitgroeien tot Trumpvilles? Laten we vurig hopen van niet!

http://thedataface.com/2018/01/public-health/american-homelessness

De Grote Financieele Crisis van 2008 - 2009 had kunnen ontaarden in een echte werelddepressie. De toenmalige beleidsmakers lieten Lehman Brothers, met 26,000 werknemers en een geschiedenis van 158 jaar, failliet gaan. Naar nu blijkt, had de firma in 2008 wel degelijk voldoende onderpand en een tijdelijke redding zou hoogstens $ 20 miljard hebben gekost. Maar toen deze grote firma onderging, brak de hel los. Uiteindelijk zagen de Centrale Banken zich gedwongen om zo'n $ 20.000 miljard tevoorschijn te toveren om te voorkomen, dat het financieele systeem zou kapseizen.

Opvallend is, dat deze ernstige beleidsfout voorkomen had kunnen worden, als men lering had getrokken uit de ineenstorting van het Amerikaanse en Europese banksysteem tijdens de jaren '30. Tussen 1929 en 1933 sloten 9,755 Amerikaanse banken hun deuren door 'bank runs', omdat er nog geen depositogarantiestelsel bestond. Het reeele Bruto Nationaal Product kromp in met 27% en een gruwelijke deflatie van liefst 26% greep om zich heen. Dat kwam, omdat de Amerikaanse Federal Reserve destijds met handen en voeten gebonden was aan het internationale systeem van 'vaste' wisselkoersen en de Goudstandaard. Maar tegenwoordig bestaat dat strakke financieele korset niet meer en kunnen Centrale Banken de geldhoeveelheid in stand houden en het bankwezen overeind houden.

De reden, dat het 9 jaar geleden weer bijna misging, was een menselijke beleidsfout, waarbij het Amerikaanse Ministerie van Financieen zich bemoeide met beslissingen, die in feite door de Federal Reserve hadden moeten worden genomen. Gelukkig had de Federal Reserve de bevoegdheid, wat pas echt van kracht werd na de Tweede Wereldoorlog, om de geldhoeveelheid op peil te houden.

Dus een economische werelddepressie is niet meer 'onvermijdelijk'? Was dat maar zo! Helaas maakt de natuur zelf wel schoon schip, of door nieuwe beleidsfouten of door het plotselinge algehele verlies van vertrouwen. Anders leefden we allang in een wereld met eeuwige welvaart.

Sommige speculanten, zoals Joseph Kennedy Sr,. Bernard Baruch en John Raskob, verkochten vaak 'veel te vroeg' tijdens de beurshausse van 1927 - 1929 en hen bleef daardoor veel ellende bespaard. De legendarische belegger Irving Kahn, die in 2015 op 109-jarige leeftijd overleed, verdubbelde zijn geld tijdens de Crash van 1929 - 1932 door 'short' te gaan, speculerend op een daling. Hij was echter voornamelijk een koper van aandelen, beneden de intrinsieke waarde ('value investing'), net zoals Warren Buffett. Beiden waren volgelingen van Professor Benjamin Graham ('The Intelligent Investor', 1949).

De meest bekende speculant destijds was Jesse Livermore, die tijdens de Crash van 1907 en van 1929, respectievelijk $ 3 miljoen en $ 100 miljoen ($ 1.5 miljard in het geld van vandaag) verdiende door zijn 'short-posities'. Toch verloor hij beide fortuinen weer en kwam in 1940 aan een tragisch einde, net zoals de 4 vorige echtgenoten van zijn vrouw ('de zwarte weduwe').

Ook soms geplaagd door de blauwe duivels ('singing the Blues')? Voordat de muzieksoort 'Blues' ruim honderd jaar geleden opgang maakte, bestond de term al eeuwen. Blauw was de kleur van de duivel. Als hij in de buurt was, gaven kaarsen een blauwe gloed af, zo werd beweerd. Als de mens terneergeslagen is, dan is hij al gauw geneigd om anderen de schuld tegeven en niet zichzelf. Toch is de sleutel tot zelfbevrijding gelegen in het in eigen hand nemen van zijn eigen emotionele toestand. Dat betekent in de beleggingswereld om niet te worden meegesleept door kuddegeest en tijdig, en vaak veel te vroeg, voorbereid te zijn op het ondenkbare. Men moet dan bereid zijn om de spot van anderen niet te vrezen. Helaas zal niemand tijdens het leven, het ondenkbare bespaard blijven.

Meer dan ooit is het daarom nu zaak om te luisteren naar 'oude rotten in het vak', zoals Bob Farrell (ex- Merrill Lynch in de jaren '50), die kan bogen op een 50-jarige ervaring in Wall Street. Hij heeft 10 wijze stellingen voor beleggers (geillustreerd):

http://realinvestmentadvice.com/bob-farrells-illustrated-10-investment-rules/

MEDEDELING: het Blog SCHMULLADDERTJEONDERHETGRAS heeft thans 6 soorten van lidmaatschap (zie hiernaast). Word lid! U bent van harte welkom bij de club. Uw lidmaatschap geeft recht op persoonlijk advies, regelmatige Pamfletten, lunches, borrels en belangrijke artikelen. Sinds kort krijgt u maandelijks als lid de 5 TIPS VAN RIK, die ook afzonderlijk kunnen worden besteld (zie hiernaast).

DIEDERIK SCHMULL          15 Augustus, 2018     Westcliff-On-Sea, ESSEX, UK

===